مطالعه دعواي ضمني (متضمن) در دادرسي مدني ايران و فرانسه با تأكيد بر رويه قضايي

Study of implicit (implied) claim in Iranian and French civil procedure

برخي خواسته‌ها و دعاوي، ظرفيت دربردارندگي دارند؛ يعني رسيدگي به خواسته، متضمن رسيدگي به خواسته ديگري است كه در دل همان دعوا قرار دارد مانند دعواي الزام به تنظيم سند رسمي كه متضمن رسيدگي به صحت نقل‌وانتقال و احراز آن توسط دادگاه است. پرسش اين است كه آيا رسيدگي به خواسته ضمني توسط دادگاه امكان‌پذير است؟ صلاحيت، هزينه دادرسي و شكايت از رأي بر مبناي كدام خواسته بايد صورت گيرد؟ با بررسي جوانب مختلف امر به نظر مي‌رسد در اين‌گونه دعاوي و خواسته‌ها اگر دادگاه به مقدمات خواسته غايي رسيدگي كند، رسيدگي در خارج از خواسته نبوده و دادگاه مي‌تواند به مقدمات عرفي، عقلي و قانوني خواسته كه به تعبيري لوازم لاينفك خواسته است، رسيدگي كند. در حقيقت اين مسائل به‌طور ضمني توسط خواهان نيز مورد مطالبه بوده است. در اين‌گونه خواسته‌ها، صلاحيت و شكايت از رأي و هزينه دادرسي بر مبناي خواسته غايي تعيين مي‌شود. در بررسي تطبيقي مشخص شد كه در كشور فرانسه و كشورهاي عربي مانند مصر دعاوي ضمني مورد مناقشه نيست اما در رويه قضايي ايران مقاومت در پذيرش دعواي ضمني وجود دارد. ازآن رو كه بي‌گمان پذيرش اين‌گونه دعاوي مي‌تواند موجبات تسهيل دادرسي و كاهش هزينه‌هاي اجتماعي و اقتصادي دعوا در نظام قضايي ايران را فراهم آورد. اين مقاله با روش توصيفي - تحليلي بر آن است تا جنيه‌هاي مختلف آييني دعواي ضمني را بررسي كرده تا با رفع ابهام‌ها راه براي پذيرش دعواي ضمني در رويه قضايي فراهم شود.

Some requests and claims have the capacity to contain another claim. The proceeding of a claim involves the processing of another claim that is inside, such as a requirement to draw instrument under seal that ensures validity of transfer and the court properly confirmed. Is it possible for the court to hear the implicit claim? Jurisdiction, court costs and appeals against the court ruling based on which request should be made? It seems in such claims the court can hear the customary, rational, and legal requirements that is the inseparable part of claim. In fact, these issues have also been implicitly demanded by the plaintiff. In such claims, the jurisdiction and appeal of the judgment and the cost of the proceeding shall be determined on the basis of the ultimate claim. In France and in Arab countries such as Egypt such claims are not disputed but there is often resistance to acceptance in Iranian judicial practice. Since the acceptance of such lawsuits can undoubtedly facilitate litigation and reduce the social and economic costs of litigation in the Iranian judicial, we are going to examine the different aspects of implicit litigation in this descriptive-analytical article. By reducing the ambiguities, the way will be provided for the acceptance of implicit lawsuits in the judicial procedure.