بررسي ارتباط سوگيري شناختي در رفتار سرمايه گذاران با واسطه نوسانات قيمت سهام

Studying the cognitive bias in investors' behavior for stock price fluctuations

پژوهش حاضر با هدف بررسي ارتباط سوگيري شناختي در رفتار سرمايه گذاران با واسطه نوسانات قيمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران انجام گرديد. روش پژوهش توصيفي ـ همبستگي از نوع تحليل مسير است. جامعه آماري تحقيق شامل كليه سرمايه­ گذاران شركت­ هاي پذيرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در نظر گرفته شد كه به روش نمونه گيري دردسترس- اتفاقي 384 نفر انتخاب شد. جهت تعيين حجم نمونه در پژوهش حاضر از جدول مورگان استفاده شد. ابزارهاي اندازه ­گيري نيز شامل پرسشنامه­ هاي محقق ساخته بوده ­اند كه پس از طراحي و اعتبارسنجي روايي و پايايي آن توسط اساتيد و روش­ هاي آماري مورد ارزيابي قرار گرفت. به ‌منظور شناسايي و مقايسه شدت و جهت تأثير مؤلفه‌هاي سوگيري شناختي، ضرايب بتا نيز محاسبه‌ شد. در بررسي روابط ميانجي متغيرهاي تحقيق نتايج نشان داد كه بين سوگيري شناختي و رفتار سرمايه گذاران تحت شرايط نوسان كم با ضريب مسير (غير مستقيم) (35/0) رابطه مثبت و معني داري در سطح 001/0 وجود دارد. و همچنين بين سوگيري شناختي و رفتار سرمايه گذاران تحت شرايط نوسان زياد با ضريب مسير (غير مستقيم) (30/0-) رابطه مثبت و معني داري در سطح 001/0 وجود دارد. بنابراين مي توان ادعا نمود كه سوگيري هاي شناخي تحت شرايط نوسان كم كاهش يافته و در نتيجه در رفتار سرمايه گذاران كمتر تحت تاثير سوگيري هاي شناختي قرار مي گيرد. از طرفي سوگيري در شرايط نوسان زياد نيز بر رفتار سرمايه گذاران تاثير منفي داشته و اشتباهات را بالا مي برد.

This research aims at studying the cognitive bias in investors' behavior for stock price fluctuations in Tehran Stock Exchange. The methodology of this research was descriptive-correlational and path-analysis. The statistical population of this research was all the listed investors in Tehran Stock Exchange out of which, 384 people were selected by the convenient sampling method. Morgan table was used in this research to determine the sample volume. The measurement tools were the researcher-made questionnaires whose validity and reliability was confirmed after design and evaluation by professors and statistical methods. In addition, the beta coefficient was calculated to identify and compare the intensity and effect of cognitive bias components. The results of studying the mediating relationships of research variables showed the positive and significant relationship in 0.001 level between the cognitive bias and investors' behavior under low fluctuations with path coefficient (indirect) (0.35). In addition, there was a positive and significant relationship between the cognitive bias and investors' behavior under the high fluctuations with path coefficient (indirect) (-0.30) in 0.001 level. Therefore, it can be claimed that the cognitive bias reduced under the low fluctuations. As a result, the investors' behaviors were less influenced by the cognitive bias. On the other hand, the high fluctuations negatively influenced the investors' behavior and increased the errors.