بررسي انتقادي نسخه هاي خطي و چاپي مونس العشاق عربشاه يزدي

No Title

با پژوهش در متون ناشناختة ادبي، ضروري است نسخ خطي از كتابخانه ها استخراج و بررسي شود. منظومه هاي عرفاني از ديرباز گسترة مطالعاتي بيشتري نسبت به ديگر انواع ادبي داشتند و به همين سبب اغلبِ نسخه هاي خطي موجود، در حوزة ادب عرفاني است. يكي از همين منظومه هاي ماندگار، مونس العشاق عربشاه يزدي است كه شرحي منظوم بر رسالة عرفاني ـ تمثيلي في حقيقة العشق سهروردي است. اين منظومه در بحر هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف (مفعول مفاعلن فعولن) و در حدود 1968 الي 1985 بيت سروده شده است. هدف اين پژوهش پاسخ به اين پرسش است: «كداميك از نسخه هاي مونس العشاق براي منابع پژوهشي معتبر و كامل است؟». از رهگذر بررسي «حروف اضافه»، «آغاز و عنوان فصلها»،«جابه جايي ابيات» و «واژگان»، صحيح ترين نسخه (دو نسخة خطي، دو نسخه چاپي) را به پژوهشگران معرفي مي كنيم. روش مطالعه مبتني بر ابزار كتابخانه اي و شيوة تحليلي ـ توصيفي است؛ محدودة مطالعه شده، نسخه هاي خطي و چاپي منظومة مونس العشاق است كه در كتابخانة ايران و پاكستان موجود است. يافته ها چنين نشان مي دهد كه منظومه در عهد شاه يحيي مظفري (حك. 764‑795 ق.) سروده شده است. زبان شعري عربشاه سنجيده بوده و در كاربرد واژگان عرفاني بسيار مهارت داشته است؛ ازلحاظ فكري مخالف فلسفه بوده؛ اما در شرح رساله تحت تأثير تفكر حاكم بر نگرش فلسفي سهروردي قرار گرفته و منظومه را با «خردگرايي» آغاز كرده است. نتايج پژوهش چنين نشان مي دهد كه از ميان نسخه هاي يادشده، نسخة چاپي «هاشمي» معتبرتر از ساير نسخه هاست؛ زيرا ازنظر ضبط واژگان و محتوا به رسالة سهروردي نزديكتر است.

No Abstract