نگاهي به روايت تزويج امام جواد(ع) با ام الفضل

A Glimpse to the Accounts of Imam Jawad’s Marriage

نقلي از جلسه ازدواج امام جواد(ع) با ام الفضل (دختر مامون) و مناظره امام؟ع؟ با يحيي بن اكثم در آن جلسه موجود است. هدف ما بررسي نسخه هاي موجود اين روايت در كتب روايي، تفسيري و تاريخي است تا با مقابله آنها، مصدر يا مصادر اصلي اين روايت كشف شود و ميزان صحت اين واقعه و جزييات مطرح شده در آن تحليل و بررسي شود. با اثبات اين واقعه تاريخي و بازيابي جزييات آن در منابع حديثي و تاريخي شيعه و سني، علم امام به عنوان يكي از دلايل شيعه براي پذيرش امامت ايمه(ع) تاييد مي شود. بررسي ها نشان مي دهد كه اين روايت، سه منبع اصلي دارد : 1) تفسير منسوب به علي بن ابراهيم قمي؛ 2) نقل ابن شعبه حراني از كتاب علي بن ابراهيم قمي در موضوع تزويج امام جواد(ع) با ام الفضل كه البته، به دست ما نرسيده است؛ 3) نقل شيخ مفيد در كتاب الارشاد. اين روايت در ديگر كتب روايي و حديثي، به صورت نقل مستقيم يا نقل به مضمون درج شده است كه نشان از اتفاق نظر علماي شيعه در باره جزييات اين واقعه دارد. تصريح متون تاريخي بر وقوع اين ازدواج و ذكر اجمالي اين روايت در آثار اهل سنت نيز شاهدي ديگر بر صحت اصل واقعه است.

There is an account of the wedding of Imam Jawad and Umm al-Faḍl which, meanwhile, there happenned a debate between the Imam and Yaḥya b. Aktham. This paper aims to investigate the extant versions of the hadith in the Hadith, Tafsir, and historical sources and through the comparison find the main source of the Hadith and the authenticity of the Hadith could be evaluated. Three main sources of this account are 1) the Ali b. Ibrāhīm’s Tafsir, 2) Tuḥaf al-’Uqūl’s narration of Ali b. Ibrāhīm’s monograph on the wedding, which is not extant today, and 3) Shaykh Mufīd’s al-Irshād. The account is narrated in other Hadith books in two types of direct narration or quotation that implies the consensus of Shiite scholars on the event. The affirmation of the historical books in the wedding and the brief report of the event in Sunnite sources are the proof of the authenticity of the account.