بررسي فرهنگ همزيستي پادشاه و طبقات اجتماعي در سياستنامه و نصيحةالملوك

Studying the Culture of Co-existence of the King and Social Classes in The Sayasat Nameh and The Nasihato Moluk

براي جهاني كه همواره در پي صلح و آرامش بوده، «همزيستي» اهمّيّت ويژه ­اي دارد. تعامل و زندگي دو نفر، دوگروه، آحاد يك جامعه وحتّي دو كشور با نژاد­ها و باور­­هايي متفاوت، به دور از هرگونه نزاع و جنگ، از ديرباز ايده آل بسياري از سياست مداران و صاحبان قلم و انديشه بوده و دغدغۀ ايجاد چنين جامعه ­اي منجر به ارائۀ نظر­يه هايي براي خلق «مدينۀ فاضله» و «آرمان شهر» شده است. با مطالعۀ سيرالملوكِ خواجه نظام الملك و نصيحةالملوكِ امام محمّد غزّالي مي‌توان دريافت كه اين موضوع براي اين دو انديشمند نيز بسيار حائز اهمّيّت بوده است. متوجّه نقش پادشاه و تدابير او در تحقّق امور مملكت بود و با توجّه به اين كه هر دو هم عصر و در زمان سلجوقيان ميزيسته‌اند، به اين مهمّ پرداخته­ و راهكارهايي ارائه داده اند. اين مقاله بر آن است تا ضمن بازتاب فرهنگ همزيستي از نگاه وزير خردمند عهد سلجوقيان- خواجه نظام الملك – و مدرّس و عالمي دل آگاه و عارف- امام محمّد غزّالي- تعامل پادشاه (به عنوان صاحب قدرت در رأس هرم قدرت) را با طبقات اجتماعي و ديواني، مورد مداقّه و بررسي قرار دهد.

To the world which is always seeking peace and tranquility, co-existence has special importance. Interaction and the life of two people, two groups, the individual of a society even two countries with different races and beliefs, far from strife and war, were ideal for lots of politicians and writers and creating such society has led to offering theories to create utopia. By studying The Siarol Molk from Khajeh Nezamol Molk and The Nasihatol Moluk from Imam Mohammad Ghazzali one can deduce that this subject was very valuable for these two clear-thinkers; and in this way the role of the Saljuq king, in the matter of injunction, cannot be overlooked. The purpose of this paper is to reflect on the culture of co-existence from the view point of Saljuq Sagacious minister Khajeh Nezamol Molk and mystic teacher of the same era Emam Mohammad Ghazzali and their interaction with the king and the social classes.