زمينه‌هاي عرفان در شعر معاصر (با تأكيد بر اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج)

The Background of Mysticism in Modern Poetry ( with emphasis on Akhavan Sales and Hooshang Ebtehaj )

عرفان در ادب پارسي از مضمون ­هاي اصلي شعراست و در دورة معاصر و بويژه پس از انقلاب شاعران متعهّدي بدان توجه ژرف كرده‌اند و ميزان باورمندي به عرفان و به دنبال آن بسامد ورود مفاهيم عرفاني، همچنين نوع نگاه عرفاني در شعر هر يك از شاعران معاصر متفاوت است و موضوع اين مقاله بررسي عرفان در شعر معاصر فارسي است و اهمّيّت اين پژوهش به اين جهت است كه عده­ اي معتقدند كه شعر معاصر از معشوق حقيقي فاصله گرفته و بيانگر يأس و پوچي است ولي واقعيّت غير از اين است. براي اين منظور اشعار شعراي برجسته شعر معاصر مورد ارزيابي قرار گرفته شده و مضامين عرفاني اشعار آنان ذكر شده است. در اين بين ميزان پرداختن به مسائل عرفاني در شعر مهدي اخوان ثالث از مقبوليت خوبي برخوردار است، امّا به شدت تحت تأثير مسائل اجتماعي است. اميرهوشنگ ابتهاج نيز با مطالب عرفاني موجود در ادبيّات گذشته آشناست و آنها را در شعرش ورود مي‌دهد، امّا عرفان در مركز توجّه او نيست. در واقع شعر او از عرفاني ملايم برخوردار است. در نتيجه روشن شد كه اين شاعران اگر چه عارف نيستند ولي به مضامين آن دلبستگي دارند و آن را به شيوه­ هاي گوناگون در اشعار خودمنعكس ساخته ­اند.

Mysticism, in Persian literature, is of the main themes of poetry, and in the contemporary period and especially after the revolution, the committed poets have paid profound attention to it and the rate of belief in mysticism followed by the frequency of the entrance of mystical implications, and the type of mystics' outlook at it is different. The subject of this article is to study mysticism in Persian poetry. The importance of this research is that some say the contemporary poetry has diverted from real beloved and indicates the desperation and absurdity; but the fact is other than this. To this purpose, the poetry of well-known poets of the contemporary ones have been evaluated and their mystical themes have been mentioned here. Dealing with the mystical problems, in this case, has had much acceptability in Akhavan Sales' poetry, but it is under the influence of social matters. Amir Hooshang Ebtehaj is also familiar with mystical points in the previous literature and has brought them in his poetry. However, mysticism is not in the canon of his attention. In fact his poetry contains a mild trend of mysticism. Consequently, we can judge that though these poets are not mystics, they are interested in their themes and use them in various manners in their poetry.