عنوان مقاله :
تطور تاريخي شطرنج و تاثير آن بر حكم فقهي
عنوان به زبان ديگر :
No Title
پديد آورندگان :
كمالي، محمد مهدي پژوهشكدۀعلوم اسلامي بنيادپژوهشهاي اسلامي آستان قدس رضوي، مشهد، ايران
كليدواژه :
سير تطور شطرنج , انواع شطرنج , اسم گرايي , تحول ماهوي , بازي
چكيده فارسي :
شطرنج پيشينه‌اي دست‌كم دو هزار ساله دارد كه در سير تطور تاريخي اش تحولات كاربردي و ماهوي زيادي در آن رخ داده است و انواع گوناگوني از آن در دل فرهنگ‌هاي مختلف پديد آمده است. اين تحولات تاثير مستقيمي در استنباط حكم فقهي شطرنج دارد. در اين ميان يك يا چند نوع از انواع آن في‌نفسه يا به جهت آلت قمار بودن مورد نهي قرار گرفته است؛ اما بسياري از انواع شطرنج در زمان صدور نهي مرسوم نبوده است و يا هنوز اختراع نشده است. تسري حكم حرمت به اين دست شطرنج‌ها، با چالش‌هايي همراه است. توجه به تفاوت پديده‌هاي حقيقي و اعتباري، بازشناسي ميزان وحدت و كثرت در پديده‌ها و تعيين منطق حاكم بر آن در موضوعات احكام شريعت، حاكميت مقوله اسم‌گرايي يا واقع‌گرايي در ثبوت و سريان حكم شرعي، همه در دستيابي به حكم شرعي انواع شطرنج‌هاي نوظهور يا غيرمرسوم زمان صدور روايات تاثيرگذارند. البته وجود اطلاقي كه بتوان تسري حرمت را بدان مستند نمود آسان نيست؛ چه آنكه روايات تحريمگر شطرنج در فضايي صادر شده‌اند كه نوع خاصي از شطرنج مرسوم و معهود بوده است و حتي برخي از آنها در پاسخ به پرسش از حكم شطرنج روايت شده‌اند. با ناتواني روايات در اثبات تحريم انواع شطرنج راه براي اصول عملي باز مي‌شود و چه‌بسا بتوان با تمسك به اصل برايت، جواز برخي از انواع شطرنج را نتيجه گرفت؛ گرچه اين نتيجه منافاتي با نيكويي احتياط ندارد.
چكيده لاتين :
No Abstract
عنوان نشريه :
پژوهه هاي فقهي تا اجتهاد
