عنوان مقاله :
كاني‌شناسي و زمين‌شيمي پهنه‌‌هاي دگرساني گرمابي زير كانسار سولفيد توده‌اي آتشفشان‌زاد سرگز، جنوب‌خاوري كرمان
پديد آورندگان :
بدرزاده ، زهرا دانشگاه پيام نور مركز تهران - گروه زمين شناسي
كليدواژه :
دگرساني , تغييرات جرمي , كانه‌زايي سرگز , سنندج–سيرجان
چكيده فارسي :
كانسار سولفيد توده‌اي آتشفشان‌زاد مس– روي سرگز در پهنة سنندج–سيرجان جنوبي و در جنوب‌خاوري كرمان جاي دارد. توالي آتشفشاني–رسوبي سرگز شامل سنگ‌‌هاي آتشفشاني و آذرآواري با تركيب مافيك و فلسيك و سنگ‌‌هاي رسوبي ماسهسنگ، آهك و توفآهكي با روند شمالباختري–جنوب‌خاوري است كه كانه‌زايي در سنگ ميزبان بازالتي با ماهيت بيشتر توله‌ايتي تا انتقالي رخ داده است. پهنه‌‌هاي دگرساني مرتبط با سيستم كانه‌زايي، نشان‌دهندة پهنه‌‌هاي بالارونده سيال گرمابي هستند و در پايپ دگرساني با هستة مركزي سيليسي و سيليس ± سريسيتي شناخته ميشوند كه به‌ترتيب به پهنه‌‌هاي سيليسي–كلريتي، كلريت– سيليسي و در نهايت كلريت–سريسيت در حاشيه منتهي مي‌شود. دگرساني گسترده با گسترش كلريت و سريسيت آغاز مي‌شود كه پس از آن با كلريت، سپس سريسيت و در نهايت با افزايش شدت فعاليت گرمابي در مركز پهنة دگرساني، با كوارتز جايگزين شده است. با وجود دگرساني شديد سنگ‌‌هاي آتشفشاني، عنصرهاي نامتحرك مانند Ti و Zr اساساً بي‌تغيير به‌جاي ماندهاند كه به اين ترتيب شناسايي سنگ اوليه و انجام محاسبات تغييرات جرمي ممكن شد. محاسبات تغييرات جرمي نشان مي‌دهند به‌طور كلي پهنه‌‌هاي دگرساني زير و اطراف توده‌معدني با كاهش جرمي مشخص Na2O و CaO و افزايش جرمي بالايي از MgO، SiO2 و K2O همراه هستند. افزايش جرمي Si در 5 تا 10 متري زير عدسي سولفيد توده‌اي بالاترين مقدار را دارد. سنگ‌‌هاي بازالتي كمرپايين به‌شدت سيليسي شده‌اند كه درست زير عدسي سولفيد توده‌اي كانسار سرگز جاي دارند و با سيليس سفيد تا خاكستري ريزبلور شناسايي ميشوند. بررسيهاي تغييرات جرمي نشان مي‌دهند سنگ‌‌هاي كمرپايين بازالتي دگرسانشدة بلافصل كانسار سولفيد توده‌اي نزديك 90% افزايش در سيليس داشتهاند. پهنه‌‌هاي دگرساني كلريتي و كلريتي–سريسيتي با غنيشدگي از Mg و Fe و كمي K2O در پهنة كلريتي–سريسيتي و تهيشدگي همزمان از Na و Ca شناخته ميشوند و پيامد تجزية كاني‌هاي كلينوپيروكسن، پلاژيوكلاز و شيشة آتشفشاني به كلريت هستند. پهنة دگرساني سيليسي±سريسيتي به‌طور ويژه از Si و نسبتاً از K2O غني، اما از Ca و Na و Mg به‌شدت تهي شده است. تغيير از دگرساني كلريتي به سيليسي و سريسيتي با كاهش pH هنگام رخداد فرايند سيليسي و سريسيتي‌شدن همراه شده است. شناسايي اين پهنه‌‌هاي دگرساني كليد اكتشافي در شناسايي ديگر كانسار‌هاي سولفيد توده‌اي آتشفشان‌زاد قديمي به‌شمار مي‌رود.
