برنامه‌ريزي بدون نظريه؛ صداي شنيده نشده فروپاشي برنامه‌ريزي تكنوكراتيك در ايران

علي‌رغم گذشت بيش از هفتاد سال از آغاز برنامه‌ريزي رسمي در ايران، اصطلاح «برنامه‌ريزي» همچنان بصورتي مطلق، مجرد، تخصصي، پوزيتيويستي، غيرقابل خدشه و بي‌نياز از مباحثات نظري به كار مي‌رود و حال آنكه بررسي تحولات معرفتي اين حوزه بويژه در آمريكا و اروپا از پايان پارادايم پوزيتيويستي-تكنوكراتيك برنامه‌ريزي و ظهور حوزه معرفتي ميان‌رشته‌اي و بسيار پويايي به نام «نظريه برنامه‌ريزي» در پنجاه سال اخير حكايت دارد. در اين مقاله نشان داده مي‌شود كه صداي فروپاشي برنامه‌ريزي عقلاني-تكنوكراتيك و ظهور رشته نويني به نام نظريه برنامه‌ريزي در ايران شنيده نشده است. تنها استثنا رشته برنامه‌ريزي شهري است كه در يك سوءتفاهم، تحولات جديد را نه شيفت پارادايمي در «نظريه‌ برنامه‌ريزي» بلكه صرفاً «نظريات جديدي در برنامه‌ريزي شهري» تلقي كرده‌است. در نهايت، خطوط كلي افق جايگزين و ناآشناي برنامه‌ريزي نااقليدسي كه گفتمانهاي مختلف برنامه‌ريزي بديل در سه دهه اخير درون آن حركت مي‌كنند معرفي شده و پس از تأملي از منظر جامعه‌شناسي برنامه‌ريزي درباره دلايل اين عقب‌ماندگي نظري و تاريخي، توصيه‌هاي سياستي در جهت تحول نظري و حرفه‌اي در برنامه‌ريزي ايراني ارائه مي‌گردد.