نزاكت، جامه و خانه‌ي نخبگان در آغاز پيوستن به مُدرنيته؛ بررسي تطبيقي ايران قاجاري و ژاپن مِي‌جي

پيامد مواجهه جوامع قاجار و مِي‌جي با تمدن غرب در سده نوزدهم، تكوين قالب‌هاي فرهنگي دوگانه و التقاطي متشكل از عناصر بومي و فرنگي بود. نخبگان اين جوامع نيز مبتني بر دريافت خود از ويژگي‌هاي فرد مُدرن، تلاش كردند تا با نمايش نمادهاي تمدن جديد در زندگي روزمره، رفتار مُتمدنانه‌اي در حوزه عمومي از خود به نمايش‌بگذارند. تبديل هنجارهاي مدني خويشتن‌داري به كنش مسلط اجتماعي در حوزه عمومي با تكوين دولت‌‌هاي مطلقه غربي و راندن رفتارهاي طبيعي و عاطفي به حريم خصوصي، مُراد الياس از عقلاني‌شدن فرد در جوامع معاصر غربي بود و او كوشيد تا در قالب نظريه «فرايند مُتمدن‌شدن» پيشينه تاريخي آن را تبيين كند. با توجه به اهميت تجارب تاريخي، پژوهش حاضر مي‌كوشد تا ذيل پرسش بزرگ‌تر و ديرينه‌اي چون علل ناكامي و توفيق ايران و ژاپن در فرايند نوسازي، به اين سوال پاسخ دهد كه در تعارض ميان وجوه جدايي‌ناپذير عقلاني و عاطفيِ فرد و تحيُر و تنش‌هاي روحي ناشي از آن، نخبگان اين جوامع چه راه‌كاري يافتند؟ با كاربست نظريه الياس و روش تطبيقيتاريخي، تلاش شده تا با بررسي و تحليل اطلاعات تاريخي و سنجش شاخص‌هايي چون جامه، خانه و ادب‌ونزاكت در زندگي نخبگان، پناه‌بردن به حوزه‌هاي خصوصي به‌عنوان راه‌حل احتمالي براي تسكين فشارها تبيين‌شود.