ارزيابي امنيت اكولوژيكي شهرستان نظرآباد براساس روند تغييرات كاربري اراضي با استفاده از سنجه‏ هاي سيماي سرزمين

توسعه با مفهوم عام آن، پيشرفت صنعتي، تكنولوژيكي و فضايي، به‌ويژه در كشورهاي درحال‌توسعه، به تأثيرات نامطلوب در محيط‌زيست هم در مقياس ناحيه‌اي و هم در سطوح گوناگون منطقه‎اي، ملي و گاه جهاني منجر شده و به همان ميزان، امنيت اكولوژي مناطق را تحت تأثير قرار داده است. طي دهه‌هاي اخير، توجه بيشتري به امنيت زيست‌محيطي در جهان شده و روش‌هاي گوناگوني براي ارزيابي آن توسعه يافته است اما تا به امروز، بيشتر تحقيقات درمورد امنيت اكولوژيكي براساس مدل فشارـ وضعيت‌ـ پاسخ انجام شده است و كمتر مطالعاتي، برمبناي رويكرد مدل اكولوژي سيماي سرزمين، به اين مقوله پرداخته‎اند. همچنين تحقيقات اندكي با تمركز بر تغييرات پوياي امنيت اكولوژيكي، به‌ويژه شبيه‌سازي و پيش‌بيني روند توسعه آينده امنيت محيط‎زيست انجام شده است. هدف از اين تحقيق پايش و پيش‌بيني وضعيت امنيت محيط‌زيست در دوره زماني سال‌هاي 1991 تا 2035، با تلفيق الگوريتم ماشين‎بردار پشتيباني، مدل اكولوژي سيماي سرزمين، مدل تركيبي زنجيره ماركوف و سلول‌هاي خودكار (CA - Markov) براي حوزه شهرستان نظرآباد از توابع استان البرز است. بدين‌منظور با طبقه‌بندي تصاوير ماهواره‎اي لندست در دو بازه زماني پانزده‌ساله طي سال‌هاي 1991 تا 2021، روند تغييرات كاربري اراضي منطقه در پنج كلاس كاربري، اراضي ساخته‌شده، اراضي كشت‌شده، زمين‌هاي مرطوب، پوشش گياهي و اراضي باير بررسي شد و براي تهيه نقشه‌هاي كاربري سال 2035، از مدل CA - Markov استفاده شد. به‌منظور كمّي‌كردن ‎الگوهاي ‎سيماي ‎سرزمين ‎در سطح كلاس، متريك‌هاي PD ،AWMSI ،PLAND ،NP ،CA ،MPS و در سطح سيماي‎ سرزمين، متريك‎هايCONTAG ،LPI و SHDI محاسبه شدند. پس از آن، شاخص امنيت اكولوژيك براي متريك‌هاي سيماي سرزمين منطقه مورد مطالعه، مدل‎سازي شد. نتايج حاكي از كاهش يكپارچگي و افزايش تعداد لكه‎ها در كلاس اراضي كشت‌شده و توسعه و گسترش اراضي انسان‌ساخت در اين اراضي بود و از ديگرسو، شاهد بروز پديده يكپارچگي در اراضي باير منطقه بوديم؛ ازاين‌رو امنيت اكولوژيكي منطقه در دوره مورد بررسي، متأثر از وقايع يادشده، طي سال‎هاي 1991 تا 2006 با شدت بيشتر و در سال‎هاي 2006 تا پيش‎بيني 2035، با شيب ملايم‏تري رو به كاهش ارزيابي شد. در پايان، رعايت بيش از پيش ملاحظات محيط‎زيستي و اصول حفاظت و حمايت در برنامه‎هاي توسعه‎اي منطقه پيشنهاد شد.