بررسي اثربخشي درمان مبتني بر شفقت بر پرخاشگري، رفتارهاي خودآسيب‌رسان و خودتنظيمي هيجاني نوجوانان بزهكار

زمينه: بزهكاري در دوران نوجواني با مجموعه اي از الگوهاي رفتاري نابهنجار و ضعف مهارت خودتنظيمي هيجاني از جمله رفتارهاي خودآسيب رسان و تجربه خشم و پرخاشگري همراه است. مطالعات نشان مي دهد كه مؤلفه هاي گروه درمان گري درمان مبتني بر شفقت بر اميدواري، رضايت از زندگي و نارسايي خلقي نوجوانان بزهكار مؤثر بوده و همچنين باعث بهبود نظم جويي شناختي هيجاني مثبت و افزايش مهارت هاي ذهن آگاهي و كاهش تجربه شرم و گناه در مبتلايان به اختلالات اضطرابي، افسردگي و افزايش تحمل پريشاني و كاهش نظم جويي هيجان منفي بوده است، اما در كاربرد اين درمان بر روي نوجوانان بزهكار جامعه مورد نظر شكاف تحقيقي وجود دارد. هدف: اين پژوهش با هدف بررسي اثربخشي درمان مبتني بر شفقت بر پرخاشگري، رفتارهاي خودآسيب‌رسان و خودتنظيمي هيجاني نوجوانان بزهكار كانون اصلاح و تربيت شهر تهران انجام شد. روش: در اين پژوهش شبه آزمايشي، از طرح پيش‌آزمون پس‌آزمون و پيگيري يك‌ماهه استفاده شد. جامعه آماري اين پژوهش شامل كليه مددجويان ساكن كانون اصلاح و تربيت شهر تهران در سال 98 بود كه از اين ميان، 13 مددجوي مقيم كانون اصلاح و تربيت شهر تهران به‌طور تصادفي انتخاب شدند از سياهه‌ي خودگزارشي رفتارهاي خود آسيب‌رسان كلونسكي و گلن (2009)، پرسشنامه خودتنظيمي هيجاني هافمن و كاشدان (2010) و پرسشنامه پرخاشگري باس و پري (1992) در مرحله پيش‌آزمون، پس‌آزمون و پيگيري استفاده شد. برنامه آموزشي متمركز بر شفقت طي 12 جلسه 90 دقيقه‌اي و هفته‌اي يك جلسه اجرا شد. جهت بررسي اثربخشي برنامه‌هاي مداخله و به‌منظور كنترل اثر پيش‌آزمون از طرح تحليل واريانس مختلط استفاده شد. يافته ها: نتايج پژوهش نشان داد كه درمان مبتني بر شفقت بر كاهش نشانه‌هاي پرخاشگري، رفتارهاي خودآسيب‌رسان تأثير معنادار داشته (0/05 p ) و اين اثربخشي در مرحله پيگيري هم به‌صورت معنادار تداوم داشته است. در خصوص اثربخشي درمان مبتني بر شفقت بر مؤلفه‌هاي خودتنظيمي هيجاني، نتايج نشان داد كه اجراي متغير مستقل، مؤلفه سازگاري و تحمل را در سطح معنادار (0/05 p ) بهبود داده و اين اثربخشي در مرحله پيگيري هم به‌صورت معناداري تداوم داشته است. نتيجه‌گيري: يافته‌ها نشان مي‌دهد كه درمان مبتني بر شفقت بر بهبود كاركرد رفتارهاي خود آسيب‌رسان، پرخاشگري و تنظيم هيجاني در نوجوانان بزهكار مؤثر است. از اين نتايج مي‌تواند در جهت برگزاري دوره‌هاي آموزشي در كانون اصلاح و تربيت و همچنين در برنامه‌ريزي جهت پيشگيري از رفتارهاي آسيب‌زا در نوجوانان و كاهش اين رفتارها به‌ويژه در نوجوانان بزهكار استفاده كرد.