طراحي و اعتبارسنجي مدل تشخيص توانمندي دانشجويان در طراحي معماري خلاق

زمينه: خلاقيت نقشي زيربنايي در طراحي معماري دارد و پرورش خلاقيت در طراحي معماري از وظايف مهم نظام آموزش اين رشته محسوب مي‌شود. عليرغم اهميت فراوان موضوع، تكثر نظرات ناهماهنگ و گاها متناقض در تعريف خلاقيت و چگونگي شكوفايي آن براي دانشجويان در فرآيند طراحي، مسئله اصلي تحقيق است. هدف: هدف اصلي اين پژوهش، شناسايي مؤلفه هاي تشخيص توانمندي دانشجويان در طراحي معماري خلاق بود. روش: پژوهش از نظر هدف كاربردي و از نظر روش در زمره تحقيقات آميخته قرار دارد كه در دو گام اصلي كيفي (فراتركيب) و كمّي (تحليل عاملي تأييدي) انجام شد. جامعه پژوهش در بخش كيفي شامل مطالعات اسنادي از خلال مقاله‌هاي فارسي و لاتين مرتبط با زمينه پژوهش است كه با توجه به معيارها انتخاب شدند. در بخش كمي نيز ابزار گردآوري اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود كه پس از تأييد جمعي از نخبگان در ميان جامعه پژوهش متشكل از 150 نفر از اساتيد طراحي معماري كه به روش تصادفي ساده انتخاب شده بودند، توزيع گرديد و پس از تحليل داده هاي بدست آمده، مدل ارائه شدۀ اين بخش از پژوهش، تأييد گرديد. يافته ها: در بخش كيفي با استفاده از فراتركيب، مؤلفه هاي توانمندي در طراحي معماري خلاق شامل؛ دانش (ضمني و تصريحي)، مهارت (مهارت ارائه، تجزيه‌وتحليل، خودتنظيمي و اجتماعي)، تفكر (تفكر خلاق، انتقادي، بصري - فضايي و تحليلي) و انگيزه (دروني و بيروني) استخراج گرديد، كه در بخش كمي توسط پرسشنامه اي با استفاده از تحليل عامل تأييدي، هر چهار مؤلفه دانش، مهارت، تفكر و انگيزه و ريز مؤلفه هايشان با سطح اطمينان 95% تأييد شدند (p = 0.001) نتيجه گيري: براي ارتقاي خلاقيت طراحي معماري در دانشجويان مي بايست نه تنها مؤلفه تفكر، بلكه دانش، مهارت و انگيزه را پرورش داد.