بررسي و مطالعه نحوه انتقال رطوبت سيلاب (مطالعه موردي: سيلاب اسفند 1395 در جنوب و جنوب غربي ايران)

مطالعه علل و منشأ رويدادهايي مانند سيل، مي‌تواند نقش بسزايي در پيش‌بيني آن‌ها و آمادگي براي حفاظت از سرمايه‌هاي موجود در حاشيه سواحل ايفا نمايد كه متاسفانه سواحل جنوبي ايران نيز از جمله مناطقي است كه در معرض چنين مخاطراتي قرار دارد. وقوع رويداد باد و بارش سنگين در 29 اسفندماه 1395 در بندر دير واقع در جنوب استان بوشهر، منجر به طغيان آب دريا و جاري شدن سيل و گرفتن جان 5 نفر از هم‌ميهنانمان شد. در ساير مطالعات انجام شده پيرامون رديابي منشأ اين‌گونه بارش‌ها در ايران، عمدتاً از نقشه‌هاي وزش رطوبتي در ترازهاي مختلف جو و تحليل همديدي بارش در ايستگاه‌ها استفاده شده كه نتايج حاصل از آن‌ها غالبا كيفي بوده است. به علاوه، نقشه‌هاي رطوبتي از اندازه‌گيري غيرمستقيم به‌دست مي‌آيند و كه خود بازهم داراي محدوديت جمع‌آوري داده در سطح اقيانوس هستند. در مطالعات گذشته به‌منظور دسته‌بندي مسيرهاي رطوبت و تعيين منشأ آن از خوشه‌بندي‌هاي آماري پيچيده استفاده شده است. حال آن‌كه در اين پژوهش با استفاده از قابليت‌‌ جديد نسخه ارتقاء يافته HYSPLIT4، نه تنها مسيرهاي انتقال رطوبت از محل وقوع بارش (ايستگاه سينوپتيكي بندر دير) تا محل منشأ در اقيانوس رديابي و خوشه‌بندي شد، بلكه مقدار دقيق رطوبت آورده شده از هر منشأ نيز به‌صورت كمّي تعيين گرديد. در نهايت، دو مسير اصلي انتقال رطوبت از شمال اقيانوس هند و نواحي مركزي آفريقا براي اين رويداد مشاهده شد كه عمده بخارآب تشكيل دهنده آن (61%)، از نواحي حاره‌اي شمال اقيانوس هند برداشت شده است. پيشنهاد مي‌شود كه بارش‌هاي سنگين (مانند 1398 و 1400) بررسي شود و منشاء رطوبتي آن‌ها شناسايي شود.