هم‌افزايي تماميت‌خواهي و خشونت ديني در جنبش‌هاي اجتماعي سلفي

گسترش افراطي گرايي و خشونت ديني در خاورميانه، همزيستي مسالمت‌آميز ميان پيروان مذاهب در بخش‌هايي از اين منطقه را به امر ناممكن تبديل كرده است. خشونت ديني پديده بشدت خطرناكي است كه علاوه بر تحميل هزينه‌هاي انساني، هزينه‌هاي مالي فراواني را نيز برجهان تحميل مي كند. خشونت و تروريسم اسلامي محصول قرائت‌هاي سلفي خاصي از دكترين هاي كلامي فِرّق خاص اسلامي است كه توسط روحانيون راديكال سني در گذشته صورت‌بندي و در دوران معاصر احيا شده است. صورت‌بندي اين قرائت ها به‌گونه‌اي است كه آن‌ها را از انديشه تهي و به ايدئولوژي تبديل و زمينه را براي تماميت‌خواهي و خشونت ورزي فراهم مي آورد. به دليل فقدان يا اندك بودن پژوهش در زمينه رابطه ميان تماميت خواهي و خشونت ديني در جنبش‌هاي سلفي، مقاله حاضر تلاشي است براي پر كردن خلأ موجود در اين زمينه. از اين‌رو، پژوهش حاضر صرفاً بر روي مكانيزم هم افزايي تماميت‌خواهي و خشونت ديني در اين جنبش‌ها متمركز است. در اين نوشتار از چهارچوب نظري ماريو دياني و كوئن براي تبيين جنبش‌هاي اجتماعي سلفي و همچنين نظريه ريشه هاي تماميت‌خواهي هانا آرنت براي تبيين مكانيزم هم‌افزايي تماميت خواهي و خشونت ديني استفاده شده است. داده هاي پژوهش به روش تحليل اسنادي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته‌هاي پژوهش نشان مي دهد كه تماميت خواهي و خشونت ديني با تكيه بر بسيج حمايت توده اي در پشت يك ايدئولوژي كه تغييرات اجتماعي راديكال را تجويز مي كند يكديگر را تقويت و بازتوليد مي‌كنند. تماميت‌خواهي ايدئولوژيك جنبش هاي ديني/ اجتماعي خاورميانه زمينه را براي «غيريت سازي يا «دشمن سازي» فراهم و بدين ترتيب خشونت‌ورزي را مشروعيت مي‌بخشد و زمينه براي تقويت و بازتوليد دو جانبه تماميت خواهي و خشونت ديني فراهم مي شود.