بررسي انتقادي «معنويت فطري» در نحلۀ «مكتب» بر پايۀ نظريۀ انسجام

نورعلي الهي از رهبران معاصر «اهل حق» و مُعرِّف نحله‌اي موسوم به «مكتب» است كه در حال حاضر بهرام الهي آن را رهبري مي‌كند. معنويت در اين مكتب با عنوان «معنويت فطري» در تقابل با اديان نهادينه عرضه و با هدف كمال انسان معرفي مي‌شود. خاندان الهي براي توجيه رويكرد خود قائلند كه اگر بر آيين و معنويت سنتي بمانيم، عدالت و رحمت خدا را نفي كرده‌ايم؛ زيرا در گذشته انبيا و اوليا معنويت‌هاي مفيدي براي مردم عصر خود مي‌آوردند. ولي آن معنويت‌ها براي انسان امروزي مفيد نيست. پس به‌مقتضاي عدالت و رحمت خداوند، بايد در اين زمان نيز اوليايي باشند كه مردم را با معنويت حقيقي به كمال برسانند و نورعلي الهي از آن اولياي خداست كه با آيين جديدي انسان‌ها را به‌سوي كمال راهنمايي مي‌كند. اين تحقيق در توصيف مدعا، از روش تحليل محتواي كيفي و در نقد آن از روش تحليل انتقادي براساس نظريۀ انسجام هاليدي و حسن بهره گرفته است. پرسش اصلي مقاله اين ‌است كه طبق نظريۀ انسجام، چه نقدهايي بر ادعاي «معنويت فطري» در نحلۀ «مكتب» وارد است؟ برپايۀ نظريۀ انسجام، عدم انسجام در روش تبيين و نيز عدم انسجام دروني و محتوايي از مهم‌ترين نقدهاي وارد بر مدعاي اين نحله است.