توضيح نسبت مرگ ارادي، معرفت و اخلاق در انديشۀ صدرا

مرگ به‌عنوان يكي از مفاهيم كليدي در انديشۀ صدرا به‌حساب مي‌آيد. در انديشۀ صدرا مرگ به‌عنوان تعالي نفس از بدن معرفي شده‌است. از منظر وي مرگ تنها به ضرورت متافيزيكي واقع نمي‌شود، بلكه آدمي مي‌تواند بر حسب تلاش خود ميان نفس و بدن جدايي بيندازد. سؤال اين است كه مرگ چگونه از ضرورتي متعالي به امري انساني تبديل شده و چگونه با ارادۀ آدمي نسبت برقرار مي‌كند. اين مقاله با روش توصيفي‌ـ‌ تحليلي تلاش مي‌كند كه نشان دهد صدرا چگونه ميان مرگ با فلسفه از يك سو و مرگ و ارادۀ اخلاقي و تهذيب از سوي ديگر ارتباط ايجاد مي‌نمايد. با مراجعه به آثار صدرا روشن مي‌شود كه مرگ ارادي، ارادۀ اخلاقي و فلسفه از جهت اينكه هر سه از يك سو دوري از تعلقات بدني را لازم دارند و از سوي ديگر باعث استكمال وجودي نفس و رسيدن آن به مرتبۀ عقلاني مي‌شوند، اشتراك دارند. اين خصيصۀ مشترك و بنيادي زمينۀ ايجاد نسبت ميان اين سه مفهوم و گذار از يكي به ديگري را در انديشۀ صدرا فراهم مي‌آورد.