ديدگاه تاريخمندي احاديث نبوي با تأكيد بر مباني، شواهد و پيامدها؛ بررسي و نقد

موضوع مقاله حاضر، بررسي و نقد ديدگاه تاريخمندي احاديث نبوي با توجه به مباني و پيامدهاي آن است. تاريخ‌مندي، نظريه‌اي مبتني بر اعتقاد به نقش تاريخ و شرايط مكاني و زماني احاديث نبوي در محتواي آن و در نتيجه محدود نمودن پاسخ‌گويي احاديث به نيازهاي عصر صدور و انكار نقش فرازماني و فرامكاني احاديث است. اين مسئله از آن جهت داراي اهميت است كه احاديث نبوي آثار و بركات مختلفي در زندگي امروزي افراد دارند، اما ديدگاه تاريخ‌مندي، كاركرد احاديث را در هاله‌اي از ابهام قرار داده است. ديدگاه تاريخ‌مندي، گرچه در فلسفه غرب به لحاظ مسائل فهم برجسته شده و مورد تأكيد قرار گرفت. اما در ميان انديشمندان اسلامي در شكل بومي خود تعبير و تفسير شد و براساس مباني مختلفي از جمله برخي مباني قرآني و روايي مورد پذيرش عده‌اي واقع شد. اين نظريه بر شواهد مختلفي از جمله شاهد زباني، احكام منطقه‌اي و تاريخي و امضايي بودن بخشي از احكام شريعت استوار است. اما در نقد تاريخمندي همين بس كه مباني و شواهد دال بر آن خود نقدپذير بوده و در نتيجه با گذشت زمان، غبار تاريخ موجب فرسودگي محتوايي و ناكارآمدي احاديث نبوي نخواهد شد بلكه اين احاديث با فرض صحت و اعتبار سندي و متني، كاربردهاي مختلفي در شئون زندگي امروزي بشر دارد.