طراحي مدل كارآفريني اجتماعي بومي در ايران با رويكرد داده‌بنياد

اين پژوهش، تفسيري، رويكرد آن كيفي و استراتژي آن روش‌شناسي نظريۀ داده‌بنياد با رويكرد ظاهرشونده (گليزري) است كه مؤلفه‌هاي كارآفريني اجتماعي ايران را احصاء كرده است و مدل بومي طراحي شده است. جامعۀ پژوهش، خبرگان كارآفريني اجتماعي و مؤسسان شركت‌هاي اجتماعي بودند كه به روش نمونه‌گيري هدفمند، 19 نفر تا اشباع نظري انتخاب شدند و  با آنان مصاحبۀ عميق صورت پذيرفت. در راستاي تجزيه و تحليل داده‌ها، از بستۀ نرم‌افزاري MAXQDA نسخۀ 10 استفاده شد و فرايندهاي كدگذاري باز، انتخابي و نظري انجام شد. پس از تجزيه و تحليل‌هاي انجام‌شده، در طي فرايند كدگذاري و مقايسۀ مستمر كدها با داده‌هاي اوليه، 35 مفهوم استخراج شد. براي بررسي استحكام پژوهش از چهار معيار قابليت اعتبار، انتقال‌پذيري، قابليت اطمينان و تأييد‌پذيري استفاده شد. در اين مدل، علل (نيازها، مسائل، چالش‌ها، بحران‌هاي اجتماعي و زيست‌محيطي، وجود فرصت‌هاي اجتماعي)، عوامل همبسته يا كوواريانس‌ها (انگيزه‌هاي فردي و اجتماعي، عوامل فرااجتماعي، دانش كارآفريني فرد، پيشينۀ تحصيلي، دانش و تجربۀ پيشين، عوامل خانوادگي، ابعاد شخصيتي، الگوهاي نقش)، اقتضائات يا عوامل تعديلگر (مهارت‌هاي سازماني كارآفرينانه، زيرساخت‌هاي سرمايه‌اي، گونه‌هاي مختلف سازماندهي، همگرايي نهادهاي حمايتي، تيم و شبكه‌سازي، داشتن مدل كسب‌وكار، مراكز آموزشي و پژوهشي، منتورها و مراكز رشد، رفع مشكلات كارآفرينان اجتماعي)، شرايط ميانجي (مشروعيت كارآفريني اجتماعي، ثبات و همه‌جانبه‌نگري، جذابيت فعاليت‌هاي كارآفريني اجتماعي)، پيامدها (ايجاد ارزش‌هاي معنوي، اجتماعي و اقتصادي) و عوامل زمينه‌اي (عوامل فرهنگي– اجتماعي، عوامل جغرافيايي، عوامل سياسي، عوامل اقتصادي، قوانين و خط مشي‌ها، رسانه‌ها) حول ‌مقولۀ محوري «فرايند خلق ارزش اجتماعي» شناسايي شدند. پژوهش حاضر، زواياي نوين و بينش ارزشمندي دربارۀ كارآفريني اجتماعي براي محققان آينده، كارآفرينان اجتماعي، سياست‌گذاران و تصميم‌سازان اين حوزه در كشور فراهم كرده است و مي‌تواند براي آنان راه‌گشا باشد.