استانداردسازي پرسش‌نامه حضور (PQ3) در محيط‌‌هاي يادگيري مجازي: ترجمه و رواسازي فارسي پرسش‌نامه حضور

پيشينه و اهداف: با ظهور يادگيري الكترونيكي چشم‌انداز آموزشي تغيير يافت. به دنبال اين تغييرات و جداسازي فراگيران در دوره‌‌هاي آموزش مجازي يك حس انزوا و بيگانگي پديد آمد و به تهديدي براي يادگيري در اين دوره‌‌ها  تبديل شد. نرخ ترك تحصيل از دوره‌هاي آموزش الكترونيكي در حدود 40% در مقايسه با 10% در دوره‌هاي دانشگاهي مستند شده است؛ به عبارت ديگر در مراكز آموزشي آنلاين بيش از 50% از يادگيرندگان ترك تحصيل كردند. چالش هاي مربوط به فرسايش و ترك تحصيل منجر شد تا حفظ دانشجو يك عامل تعيين كننده در رتبه بندي علمي قلمداد گردد و اين رتبه بندي در نهايت از اعتبار، رتبه علمي و مهم‌ترين معيارهاي موفقيت براي مؤسسات آموزش عالي حمايت كند؛ بنابراين حس حضور به‌عنوان عامل مهم مطرح شد؛ زيرا با اعمال مناسب حس حضور در محيط يادگيري الكترونيكي نه تنها نرخ ترك تحصيل كاهش يافت بلكه منجر به يادگيري بهتر فراگيران شد. بنابراين مطالعه حاضر به ترجمه و اعتبارسنجي پرسش‌نامه حضور نسخه 3 (PQ3) پرداخت تا براي اولين بار در ايران با بررسي ساختار عاملي، روايي و پايايي ابزار پرسش‌نامه حضور بتوان در بسترهاي متنوع محيط‌‌هاي يادگيري مجازي از آن استفاده كرد.روش‌ها‌: جامعه پژوهش در اين مطالعه توصيفي، كليه دانشجويان شركت‌كننده در دوره‌‌هاي يادگيري مجازي دانشگاه‌هاي تهران در سال تحصيلي 1400 1399 بود كه از اين ميان330 دانشجوي كارشناسي ارشد و دكتري به روش نمونه‌گيري تصادفي ساده انتخاب شدند و با ابزار پيمايشي حضور ويتمر و سينگر (26) پاسخ دادند و از اين ميان 200 پرسش‌نامه قابل‌تحليل بود.يافته‌ها: براساس نتايج تحليل عاملي اكتشافي به روش مؤلفه‌هاي اصلي 4 عامل (درگيركردن، كيفيتِ رابط كاربري، حمايت حسي و عامل انطباق غوطه‌وري) با توجه به تعداد ارزش‌هاي ويژه بالاتر از 1 استخراج و انتخاب شدند. اين 4 عامل با توان 89.07 درصد، تغييرات كل حضور در محيط‌هاي يادگيري مجازي را تبيين مي‌كردند. نتايج آزمون آلفاي كرونباخ براي بررسي پايايي آزمون نشان داد كل ابزار از همساني مطلوبي (0.98) برخوردار است. نتايج آلفاي كرونباخ براي خرده مقياس‌ها 0.94 الي 0.97 بود. نتايج تحليل عاملي تأييدي براي بررسي روايي سازه نشان داد ساختار پرسش‌نامه برازش قابل قبولي با داده‌ها دارد و كليه شاخص‌هاي نيكويي برازش، مطلوب بودن مدل را تأييد كردند.نتيجه‌گيري: براساس نتايح تحليل عاملي تأييدي، مرتبه دوم عامل‌هاي درگيركردن، حمايت حسي، عامل انطباق غوطه‌وري و كيفيتِ رابط كاربري به ترتيب 69، 65، 89 و 71 درصد از واريانس حضور در محيط يادگيري مجازي را تبيين مي‌كردند؛ بنابراين نتايج به‌دست آمده حاكي از روايي و پايايي مطلوب و قابل‌قبول بودن عوامل ساختاري نسخه ترجمه شده پرسش‌نامه حضور براي استفاده در پژوهش‌‌هاي مربوط به محيط‌‌هاي مجازي در بين فراگيران ايراني است.