از وارونگي تا واسازي ماليات‌ستاني-ماليات‌دهي ايده‌آل، به سوي يك نظريۀ زمينه‌اي

امروزه دولت ايران بواسطۀ تحريم‌هاي اقتصادي و كاهش فروش منابع زيرزميني، به درآمدهاي مالياتي نياز بيشتري يافته است. اما ماليات‌گريزي و اجتناب از پرداخت آن، يكي از موانعي است كه اكثر كشورها، از جمله ايران را در وصول ماليات واقعي با چالش‌هايي مواجه ساخته است. بنابراين پژوهش حاضر با هدف شناسايي وضعيت ماليات‌ستاني و ماليات‌دهي و عواملي كه در بروز آن نقش دارند، با رويكرد كيفي و روش نظريۀ زمينه‌اي انجام شده است. در اين مسير، با 13 نفر از مديران مالي شركت‌هاي توليدي بزرگ و 7 نفر از كارشناسان اداره كل مالياتي استان يزد مصاحبه‌هاي نيمه‌ساختاريافته‌اي انجام و همزمان با گردآوري داده‌ها، تحليل آن‌ها نيز طي سه فرايند كدگذاري باز، محوري و گزينشي پيگيري شده است. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كادر ماليات‌ستاني و موديان در سطح نظري و عملي از ماليات‌ستاني ايده‌آل و ماليات‌دهي داوطلبانه بيگانه شده‌اند. درنتيجۀ اقدامات آن‌ها و ساير شرايط، اعتبار سازمان و ارزش و معناي ماليات‌دهي زير سوال رفته و وارونگي ماليات‌ستاني ماليات‌دهي ايده‌آل بازنمايي مي‌شود. اما بواسطه استراتژي‌هايي نظير فرهنگ‌سازي در سطوح عيني و ذهني مي‌توان شاهد واسازي اعتبار سازمان و اعتماد و انگيزه موديان براي ماليات‌دهي داوطلبانه و متعهدانه بود.