مطالعه كيفي پيامدهاي اقتصادي صنعت نفت و گاز در سرخس از نگاه ذينفعان محلي (دهياران روستاها): مبتني بر رويكرد نظريه زمينه اي

پژوهش حاضر بر آن است با رويكرد برساختي -تفسيري به كشف و بررسي پيامدهاي اقتصادي صنعت نفت و گاز از منظر تجربه زيسته ذينفعان محلي بپردازد. داده هاي اين مطالعه كيفي از طريق مصاحبه عميق گردآوري شده و از روش نظريه زمينه اي براي تحليل داده ها استفاده شده است. با روش نمونه گيري نظري و هدفمند با 19 نفر از دهياران روستاهاي بخش مركزي شهرستان سرخس مصاحبه گرديد و نهايتا داده هاي گردآوري شده در قالب 27 مقوله محوري و يك مقوله هسته مورد كدگذاري و تحليل قرار گرفتند. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه بر اساس تفسيرها و تجربيات شكل گرفته در ميان ذهنيت كنشگران محلي(دهياران)، صنعت نفت و گاز در اين منطقه پيامدهاي اقتصادي مختلفي را در بر داشته است. از يك سو مؤلفه هايي همچون عدم تحرك اجتماعي، فقدان قدرت چانه زني، منفعت طلبي شركت ها، نفوذ و اقتدار شركتي شرايط علي لازم را براي شكل گيري نوعي ساختار اقتصادي دوگانه(مبتني بر مركز/پيرامون) در صنعت نفت و گاز فراهم نموده است. از سوي ديگر تبعيض منطقه اي، اتخاذ رويكرد غيربومي گزيني، نابرابري اجتماعي، و فقدان نظارت اين شرايط دوگانه را تسهيل و تقويت نموده است (عوامل مداخله گر). در شرايط خصوصي سازي شركت ها(شرايط زمينه اي)، ذينفعان محلي به ميانجي دو راهبرد «مقاومت(اعتراض)» و «انفعال(پذيرش)» نسبت به اين ساختار اقتصادي دوگانه واكنش نشان مي دهند. يافته هاي مطالعه حاضر حاكي است كه پيامدهاي اقتصادي متعددي همچون ظهور قشرهاي جديد، استثمار نيروي كار، تعارض منافع، تعارض هويتي، موقتي سازي نيروي كار و... در بسترهاي صنعت نفت و گاز برساخته شده اند. در چنين زمينه اي كنشگران و اجتماع محلي، يا با ساختار دوگانه موجود«سازگار و همگرا» شده يا اينكه به سمت «ناسازگاري و واگرايي» سوق داده شده اند(مقوله هسته).