ارزيابي شدت بيابان‌زايي با تأكيد بر معيار آب زيرزميني با استفاده از مدل IMDPA (مطالعه موردي: دشت مهران، استان ايلام)

بيابان‌زايي كاهش توان اكولوژيكي و زيستي زمين است كه به دو صورت طبيعي و مصنوعي رخ مي‌دهد. اين پديده از معضلات مهم كشورها در چارچوب برنامه مديريتي توسعه پايدار است كه خود نتيجه برآيند مجموعه‌اي از عوامل مختلف محيطي، انساني و اقليمي است. در اين رابطه از عوامل مهم و تأثيرگذار، عنصر آب است كه به‌عنوان منشأ حيات و تضمين‌كننده بقاي اكوسيستم‌هاي پايا است. با توجه به اهميت آب در اقليم خشك و نيمه‌خشك نسبت به اقليم‌هاي ديگر، مي‌بايست تمهيداتي براي مديريت صحيح آب به‌عمل آورد تا از ايجاد شرايط بحراني در اين مناطق جلوگيري كرد. هدف از اين مطالعه بررسي وضعيت معيار آب به­منظور ارزيابي بيابان‌زايي است. با توجه به اثرات فراواني كه شاخص‌هاي آب در گسترش عرصه‌هاي بياباني دارند، در اين پژوهش سعي شده است با استفاده از شاخص‌هاي كمي و كيفي آب‌هاي زيرزميني همچون هدايت الكتريكي (EC)، نسبت جذب سديم (SAR)، كلر (Cl)، افت آب زيرزميني و سيستم‌هاي آبياري به بررسي و تعيين كلاس شدت بيابان‌زايي در دشت مهران با استفاده از مدل IMDPA پرداخته شود. نتايج به‌دست آمده نشان داد كه در اين منطقه شاخص‌هاي افت آب زيرزميني و سيستم آبياري به‌ترتيب با متوسط ارزش عددي 11/3 و 75/1 بيشترين تأثير را در روند بيابان‌زايي منطقه دارند. با توجه به نقشه وضعيت معيار آب زيرزميني در تخريب منابع منطقه مي‌توان دريافت كه 32 درصد از كل منطقه در كلاس كم، 48 درصد در كلاس متوسط و 20 درصد از كل منطقه در كلاس شديد بيابان‌زايي قرار گرفته‌اند. به‌طور كلي، ضرورت دارد كه مديريت منابع آب براي جلوگيري از گسترش بيابان‌زايي در اولويت سازمان‌هاي اجرايي قرار گيرد.