ارزيابي راهكارهاي كنترل پديده بيابان‌زايي با استفاده از مدل SWOT در دشت يزد- اردكان

بيابان‌زايي يكي از مسائلي است كه در بسياري از كشورهاي جهان ازجمله كشورهاي واقع در مناطق خشك و نيمه‌خشك توسعه يافته كه نتيجه اين فرآيند از بين رفتن منابع تجديدشونده در هر يك از اين كشورها است. تخريب زمين در مناطق خشك و نيمه‌خشك به‌وسيله تغيير اقليم و فعاليت‌هاي انساني، شرايط را براي بيابان‌زايي فراهم مي‌كند. به‌عبارت ديگر بيابان‌زايي روندي است كه سرزمين و منابع‌اش را به‌سوي تخريب سوق مي‌دهد. هدف از اين تحقيق، ارائه راهكارهاي مديريتي بيابان‌زايي در دشت يزد- اردكان بر اساس مدل SWOT است. جهت اجراي اين پژوهش، عوامل دروني (دانش بومي قوي، اقليم خشك و وجود كانون‌هاي فرسايش باد در منطقه) و عوامل بيروني (تغيير تنوع پوشش و ورود گونه‌هاي گياهي غيربومي و ناسازگار با شرايط منطقه با آثار مخرب، برهم زدن تعادل زيست‌محيطي ناشي از اجراي طرح‌ها و عدم نظارت بر آن‌ها) مؤثر بر فرآيند بيابان‌زايي در منطقه موردنظر توسط روش دلفي تعيين و توسط مدل SWOT جمع‌بندي و راهكارهاي كنترل بيابان‌زايي ارائه شدند و نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهديدها مورد بررسي قرار گرفتند. بعد از اين‌كه عوامل داخلي و خارجي شناسايي شد و امتياز نهايي اين عوامل به دست آمد با استفاده از ماتريس چهارخانه‌اي عوامل داخلي و خارجي (IE)، راهكارهاي مطلوب از بين راهكارهاي ارائه شده انتخاب شدند. نتايج نشان داد كه امتياز نهايي عوامل دروني و بيروني مؤثر در بيابان‌زايي به ترتيب 65/2 و 96/1 است؛ بنابراين بهترين راهبردها جهت كنترل پديده بيابان‌زايي در دشت يزد- اردكان، راهبردهاي مقابله با تهديدات است. هرچند با توجه به ماهيت بيابان‌زايي و پيچيدگي اين پديده، توجه به تمامي راهكار‌ها حائز اهميت بوده و مجموعه‌اي از تمامي راهكار‌ها، مي‌تواند ضامن كنترل بيابان‌زايي در اين منطقه باشد. درنهايت مي‌توان گفت نتايج حاصل از اين مطالعه در انتخاب راهكار مناسب جهت كنترل و مديريت بيابان‌زايي در دشت يزد- اردكان با توجه به اهميت بالاي تمامي عوامل دروني و بيروني، مي‌تواند ضامن كنترل بيابان‌زايي در اين منطقه باشد.