طراحي مدل مفهومي ترجمۀ ماشيني بافت-آگاه: رهيافتي به ترجمۀ بافت-بنيان

اين پژوهش به صورت ميان رشته‌اي با الهام از مباحث بافت بنيان در ترجمه از يك سو و با بهره‌گيري از دستاوردهاي پردازش طبيعي زبان از طرفي ديگر، سعي در معرفي مدلي مفهومي براي ترجمۀ ماشيني دارد كه بر اساس بافتِ گفتمان طراحي شده است. با توجه به اهميت بافت در ترجمۀ جملات از زبان مبدأ به زبان مقصد، مدلِ ترجمۀ ماشيني بافت آگاه به عنوان مدلِ پيشنهادي براي رفع مشكلات ترجمه‌اي و جاريِ ترجمه‌هاي ماشيني ارائه مي‌گردد. مدل طراحي شده نه تنها از مشخصه‌هاي قابل‌ مشاهده در بافت بهره مي‌برد، بلكه از ويژگي‌هاي فرامتني و همچنين قابل ‌پيش ‌بيني در بافت نيز براي دستيابي به ترجمۀ صحيح و مناسب ‌تر استفاده مي‌كند. براين ‌اساس، بافت به سه حوزۀ كاربردي يعني (1) موضوع، (2) فضاي تصويري و (3) عناصر سازندۀ دسته‌ بندي شد. در اين مدل كه يك تابع از X به Y است؛ هر واژه، عبارت يا جملۀ ورودي پس از تبديل به دنبالۀ X يعني الگوي قابل پردازش براي ماشين ترجمه، وارد پردازشِ چهار مرحله‌ايِ سيستم بافت آگاه يعني (1) كسب بافت، (2) مدل ‌سازي بافت، (3) استنتاج بافت و (4) توزيع بافت مي‌شود. در اين چهار مرحله، ويژگي‌هايِ بافتي صريح و همچنين ويژگي‌هاي بافتيِ ضمني در خصوص جملۀ ورودي، تحليل و مشخص مي‌گردند. پس از پردازشِ سيستم بافت آگاه، خروجيِ آن به صورت دنبالۀ Z1 مرتب مي‌شود. اين دنباله مطابق ويژگي‌هايِ بافتيِ زبان مبدأ مرتب شده است. سپس دنبالۀ Z1 به دنبالۀ Z2 مطابق زبان مقصد برابرگزيني مي‌شود. در نهايت ساختار Z2 به ساختار Y كه جملۀ نهائي ترجمه ‌شده به زبان مقصد است، تبديل مي‌شود. نوآوري در مدل پيشنهادي محقق، ادغام ويژگي‌هاي ترجمه بافت بنيان با ويژگي‌هاي سيستم بافت آگاه در مراحل پردازش است. يكي ديگر از پيشنهادهاي خلاقانۀ اين مدل، بررسي ميزان رضايت كاربر از ترجمۀ ارائه شده است كه به ‌منظور كيفيت ‌سنجي ترجمه و در صورت نياز اصلاح و بهبود آن در نظر گرفته مي‌شود.