نقش نحو فضا در تحليل منظرين

نحو فضا نظريه و روشي است كه با يك ساماندهي منطقي به شناخت پيكره‌بندي فضايي مي‌پردازد و امكان تحليل آن را ميسر مي‌سازد. در واقع نحو فضا با مطالعۀ فضا به صورت كمي، خصيصه‌هاي ذاتي فضا را به صورتي كمّي ‌و ملموس بيان مي‌كند. اين امر باعث كاربردي‌تر شدن و اهميت روزافزون اين روش است. از سوي ديگر در حوزۀ دانش منظر، الگويي كه بتواند با روش‌هاي محاسباتي و اندازه‌گيري قابليت محاسبۀ هر دو بعد عيني و ذهني منظر را داشته باشد وجود ندارد. با توجه به اين كه نظريۀ نحو فضا روش كمّي ‌است كه به كالبد صرف توجه ندارد بلكه به مسائل اجتماعي همچون فعاليت هم مي‌پردازد، به نظر ‌مي‌رسد روش نحو فضا داراي قابليت‌ها و ظرفيت‌هايي است كه ‌مي‌تواند ما را در ارزيابي منظر ياري كند. اين پژوهش در پي دستيابي به مؤلفه‌هاي اختصاصي منظر، جهت پركردن خلأ‌ها و ضعف‌هاي روش‌هاي رايج اندازه‌گيري و مطالعۀ كمّي ‌ابعاد عيني ذهني منظر و به دنبال پاسخ به اين پرسش است كه چگونه ‌مي‌توان از روش نحو فضا براي تحليل منظر استفاده كرد؟ در اين پژوهش با روش تركيبي توصيفي و تحليلي و تبيين قياسي، ابتدا به تحليل محتوا براي شناخت روش نحو فضا و نظريه و مفاهيم بنيادي آن پرداخته و در ادامه اين مفاهيم در كنار مفاهيم منظري تحليل و بررسي شده است تا ميزان و نحوۀ كارايي نحو فضا در منظر حاصل شود. در نهايت مي‌توان گفت، منظر پديده‌اي عينيذهني و توأمان است. خصايص منظر وابسته به ويژگي‌هاي عيني (كالبدي فضا) و ذهني (معنا) است. عوامل ذهني خود به دو گروه تجسمي ‌و درام تقسيم شدند كه قابليت و روش‌هاي ‌اندازه‌گيري و ارزيابي متفاوتي دارند. مؤلفه‌هاي تجسمي، به صورت انعكاسي و حسي ادراك ‌مي‌شوند و مؤلفه‌هاي درام وابسته به پردازش عقلي و ايجاد رابطه ميان بخش‌هاي مختلف آن‌هاست. روش نحو فضا براي تحليل برخي مؤلفه‌هاي منظر قابل استفاده و در برخي ديگر با نقصان همراه است. مؤلفه‌هاي عيني منظر به واسطۀ خصيصۀ نحوي خود با استفاده از روش نحو فضا قابل بررسي هستند؛ اما هر چه مؤلفه‌ها معنايي‌تر ‌مي‌شوند، روش نحو فضا براي شناخت و تحليل فضا ناكارآمدتر مي‌شود.