مقياس‌هاي تعاملِ منظر شهري با اكولوژي شهري در برنامه‌هاي توسعۀ شهري

شهرهاي سنتي ايران بر طبق شواهد و متون، برگرفته از دوگانۀ انسان/طبيعت و تعامل اين دو با يكديگر است كه محيط مصنوع به‌مثابۀ منظر شهري را توليد مي‌كند. با توسعۀ شهرنشيني متكي‌بر دستاوردهاي تخصص‌هاي علمي، صنعت و تكنولوژي، توسعۀ كالبدي شهرها برمبناي علم مدرن، ميان دوگانۀ انسان/طبيعت در محيط زيست و كالبدِ شهر فاصله ايجاد نمود. پيروِ اقدامات توسعه‌محور مبتني‌بر كالبد، علومي نظير منظر با «نگرش عدم جدايي اُبژه و سوژه»، و اكولوژي در توسعۀ شهري با «نگرش تداوم اكوسيستم‌هاي طبيعي در شهر» شكل گرفتند. پژوهش پيشِ رو در تلاش است براساس مفهوم منظر شهري و مفهوم اكولوژي شهري به راهبردهايي در حوزۀ چالش انسان فرهنگي و محيط زيست در برنامه‌هاي توسعۀ شهري دست يابد. پژوهش در زمرۀ پژوهش‌هاي توسعه‌ايكاربردي است كه در تلاش است در تعامل چالش مفهوم منظر شهري و اكولوژي شهري در برنامه‌ريزي‌هاي مرتبط با توسعۀ شهر به راهبردهاي ميان‌رشته‌اي دست يابد، به‌گونه‌اي كه در مقياس‌هاي متعدد صدق كند. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه لايه‌هاي منظر شهري و اكولوژي شهري، در سه مقياسِ خُرد، مياني و كلان، در ابعاد عينيذهني، رابطۀ تعاملي برقرار مي‌كنند. مجموعه تجارب انضماميِ ساكنين در مواجهه با كالبد شهر، ايجاد تصاوير ادراكيخاطره‌اي براساس نشانه‌هاي طبيعي و مصنوع شهري و ايجاد قلمروهاي ادراكي از محيط زيست شهري، مؤلفه‌هاي حاصل از اين تعامل هستند كه چنانچه دربرنامه‌هاي توسعۀ شهري، راهبردهاي قابل تبييني جهت شكل‌گيري آن‌ها تدوين شود منجر به شكل‌گيري دو لايۀ منظر شهري و اكولوژي شهري در ساختار شهرهاي معاصر شده و هم‌سويي انسان/طبيعت ميسر مي‌شود. به عبارتي محيط زيست شهري بخشي از منظر ذهني شهروندان از شهر را شكل مي‌دهد و به‌عنوان يك عنصر منظرساز شهري در اذهان عمومي نهادينه مي‌شود.