تحليل الگوي تعاملات فضايي در نواحي مرزي استان كردستان

وجود تعاملات فضايي نواحي مرزي در همه كشورها، اين مناطق را به كانون هاي حساس مبدل ساخته است. نواحي مرزي استان كردستان، توانسته اند در سايه مزيت هاي نسبي و رقابتي، ارتباطات گسترده اي را با مناطق مرزي عراق برقرار نمايند. در اين راستا، بررسي كنش متقابل بين نقاط سكونتگاهي، الگوي فضايي تعاملات و اثرات توسعه اي آن در سطح اين نواحي، مي تواند چارچوب لازم را براي برنامه ريزي توسعه فضايي پايدار فراهم آورد. پژوهش حاضر به دنبال شناسايي و تحليل الگوي حاكم بر تعاملات فضايي در نواحي مرزي استان كردستان است. اين تحقيق بر اساس روش، توصيفي تحليلي و بر اساس هدف، بنيادي است. جامعه آماري آن را خانوارهاي 207 روستا و 8 شهر مرزي تشكيل مي دهند. تعيين حجم نمونه براي سكونتگاه هاي روستايي با استفاده از فرمول كوكران، 135 روستا به دست آمد كه در ادامه بنا به دلايلي همچون (صعب العبور بودن برخي روستاها، مسائل و محدوديت هاي امنيتي در نواحي مرزي)، حجم نمونه نهايي برابر با 46 روستا به دست آمده است. روستاهاي منتخب با استفاده از دو روش تصادفي طبقه اي و سهميه اي به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. در ارتباط به نقاط شهري در اين پژوهش تمامي نقاط شهري در نواحي مرزي استان كردستان به روش تمام شماري مورد بررسي قرار گرفته است.  نتايج در محدوده مورد بررسي از نابرابري در توزيع امكانات و خدمات حكايت دارد. اين وضعيت نشان دهندۀ عدم شكل گيري الگوي شبكه اي و جريانات دوسويه در ناحيه است. نتايج نشان مي دهد كه  جريان كالا و سرمايه به شكل فرا ناحيه اي و در ارتباط با نقاط پيشكرانه ملي غرب كشور (مانند سليمانيه و اربيل) و نقاط پسكرانه فراملي (مانند تهران)، بيشترين اثرات را در شكل گيري الگوي فضايي تعاملات مرزي محدوده مورد بررسي داشته كه مي توان آن را به الگوي لوزي شكل (مركز پيرامون مركز) تشبيه نمود. همچنين جريانات خدمات و اطلاعات نيز به صورت درون ناحيه اي، بيشترين تأثير را در شكل گيري الگوي قطبي يا مركز پيراموني در محدوده مورد مطالعه داشته اند.