ارزيابي مدل‌هاي رگرسيوني چند متغيره در تخمين اجزاي تبخير و تعرق ذرت علوفه‌اي، در شرايط تنش شوري

تخمين اجزاءِ تبخير و تعرق گياه ذرت با استفاده از مدل‌هاي تجربي، براي مديريت مصرف آب در آبياري سودمند است. در اين پژوهش، مقدار اجزاءِ تبخير و تعرق ذرت در مراحل رشد و براي شرايط تنش شوري، مدل‌سازي شد. در سال 1399 و در دانشگاه بين‌المللي امام خميني(ره)، تيمارهاي شوري از طريق آب با هدايت الكتريكي (S0)0.5، (S1)2.1، (S2)3.5 و (S3)5.7 دسي‌زيمنس بر متر، در بستر كشت ميني‌لايسمتر اِعمال شد. مدل‌سازي اجزاءِ تبخير-تعرق ذرت، با توابع رگرسيوني شامل فرم‌هاي خطي، نمايي، لگاريتمي، درجه دوم و تواني انجام شد. پارامترهاي تبخير-تعرق (ETc)، ضرايب تنش تبخير-تعرق (Ks) و حساسيّت مرحله رشد گياه (Kpi) به‌عنوان متغيرهاي مستقل و پارامترهاي تعرق(T)  و تبخير (E) به‌عنوان متغير وابسته (در مدل‌هاي مجزا) در نظر گرفته شد. ضرايب مجهول در معادلات توسط نرم‌افزار SPSS برآورد شد و مدل‌هاي رگرسيوني چند متغيره توليد شد. از تيمار S0 تا S3، مقادير پارامترهاي تبخير-تعرق، تعرق و تبخير (در كل دوره رشد) به ترتيب در بازه ،307/5-420، 289-150 و 131-157.5 ميلي‌متر اندازه‌گيري شد. نتايج نشان داد در شرايط تنش شوري، تعرق ذرت به ميزان بيشتري نسبت به تبخير-تعرق كاهش يافت. اما به همان اندازه، به مقدار تبخير از سطح خاك افزوده شد. در ارزيابي مدل‌سازي‌، مدل‌هاي نمايي و درجه دوم به ترتيب به‌عنوان مدل‌هاي بهينه براي تخمين مقادير تعرق و تبخير انتخاب شدند. مقدار ضريب حساسيّت در چهار مرحله رشد (Kp) به ترتيب برابر با 0.556، 0.972، 1.315 و 0.432 (در مدل نمايي) و 1.485، 1.238، 0.447 و 0.816 (در مدل درجه دوم) بود. دستاورد پژوهش اين بود كه مدل‌هاي رگرسيوني عملكرد قابل قبولي براي شبيه‌سازي اجزاءِ تبخير و تعرق ذرت در شرايط تنش شوري داشتند. ازاين‌رو با تخمين مقدار تعرق، نياز خالص آبي گياه به طور واقعي برآورد شده و راندمان مصرف آب افزايش مي‌يابد. همچنين با تخمين مقدار تلفات تبخير، راندمان كاربرد آب در آبياري دقيق‌تر محاسبه مي‌شود.