اتنوفارماكولوژي گياهان دارويي شمال و غرب شهرستان دشتستان - بوشهر

زمينه: اتنوفارماكولوژي رهيافتي بسيار متنوع جهت كشف دارو است كه شامل مشاهده، توصيف و بررسي تجربي داروهاي بومي و فعاليت‌هاي زيستي آن‌ها است كه بر پايه گياه ‌شناسي، شيمي، بيوشيمي، فارماكولوژي و ديگر رشته‌ها مانند انسان‌ شناسي، باستان‌ شناسي، تاريخ و زبان شناسي استوار است و به كشف محصولات طبيعي با فعاليت زيستي كمك مي كند. هدف از اين پژوهش شناسايي گياهان دارويي بوده كه در منطقه شمال و غرب شهرستان دشتستان بوشهر در شمال خليج فارس، كاربرد سنتي دارند. مواد و روش‌ها: كاربردهاي گياهان دارويي از 25 نفر آگاه بومي منطقه شمال و غرب شهرستان دشتستان به صورت مصاحبه حضوري گردآوري شده و شاخص‌هاي فراواني نسبي (Citation of Frequency Relative) و شاخص اهميت فرهنگي (Cultural Importance Index) براي هر گياه دارويي منطقه  شمال و غرب شهرستان دشتستان نيز محاسبه گرديد. يافته‌ها: به‌ طور كلي 117 گونه گياه دارويي در منطقه شمال و غرب شهرستان دشتستان مربوط به 63 خانواده شناسايي شدند. گياهان آويشن شيرازي (Zataria multiflora)، زيره سبز (Cuminum cyminum)، الوئه ورا (Aloe vera)، بومادران (Achillea eriophora DC)، بابونه (Matricario chamomilla)، گل گاوزبان (Echium amoenum)، زنيان (Trachyspermum copticum)، رازيانه (Foeniculum vulgare)، اسفرزه (Plantago psyllium)، شاهتره (Fumaria parviflora) و سياهدانه (Nigella sativa) داراي بالاترين شاخص اهميت فرهنگي بودند. شايع‌ترين كاربرد دارويي اين گياهان به‌ترتيب جهت بيماري‌هاي گوارشي، عفوني، تنفسي، اطفال، كليه و مجاري ادرار، زنان و زايمان، روانپزشكي و مغز و اعصاب، پوست و مو و متابوليك بود. هر چند همان كاربردهاي درماني كه در طب سنتي ايران رايج است از اين گياهان دارويي استفاده مي‌شد ولي مردم اين منطقه شماري از گياهان را براي درمان بيماري‌هايي به كار مي‌برند كه اين كاربردها ويژه اين منطقه مي‌باشند. براي مثال استفاده از بومادران جهت درمان زخم، دمل و كورك، بابونه به عنوان ضد تب و درمان نفخ و درد شكمي، گل گاوزبان جهت تقويت دردهاي زايماني، اسفرزه براي عفونت‌هاي چركي، شاهتره براي زردي كودكان و سياه دانه براي دردهاي اسكلتي - عضلاني را مي‌توان برشمرد. نتيجه‌گيري: تنوع گسترده‌اي از گياهان دارويي در منطقه شمال و غرب شهرستان دشتستان استان بوشهر وجود دارد كه در مواردي از بيماري‌هاي گوناگون به كار برده مي‌شوند كه اين كاربردها منطبق با دانش پزشكي روز دنيا مي‌باشد. اما با اين وجود در اين منطقه شماري از گياهان براي درمان بيماري‌هايي به كار برده مي‌شود كه اين كاربردها ويژه اين منطقه است و پژوهش پيرامون اين گياهان دارويي مي‌تواند آغازگر راهي براي كشف داروهاي جديد در عرصه درمان بيماري‌ها باشد.