اثربخشي اقدامات آبخيزداري در كاهش فرسايش خاك و توليد رسوب (مطالعه موردي: حوزه آبخيز دهلكوه)

خاك در طي گذر زمان و تحت عوامل مختلف محيطي و انساني دچار تغييرات و تخريب مي‌شود كه اين تخريب به اشكال مختلفي اتفاق مي‌افتد. كاهش حاصل‌خيزي، تخريب خاكدانه‌ها و فرسايش از جمله اشكال تخريب خاك است. از جمله راهكارهاي مهار فرسايش، اقدامات آبخيزداري  هستند كه اثر عوامل فرسايش‌ خاك را كاهش داده يا مهار مي‌كنند. ارزيابي كمي پروژه‌هاي آبخيزداري به‌منظور ارزيابي اثرات آن‌ها و تصميم‌گيري صحيح در اجراي بهينۀ اين‌گونه طرح‌ها در شرايط مشابه ضروري است. هدف از پژوهش حاضر ارزيابي پروژه‌هاي زيستي، مديريتي و سازه‌اي و تأثير آن‌ها بر ميزان فرسايش و رسوب منطقه دهلكوه بوده، تا بتوان موفقيت يا شكست طرح‌هاي صورت گرفته در سال‌هاي 1387 تا 1398 را مشخص كرد. بدين‌منظور، روش و الگوي كار كاملاً مبتني بر مطالعات گذشته قرار گرفت و پس از تهية آمار و اطلاعات مورد نياز، فرسايش و رسوب‌دهي حوزۀ آبخيز با استفاده از مدل MPSIAC محاسبه شد. نتايج مطالعات نشان داد كه بر اثر اجراي طرح‌هاي آبخيزداري، در طول دوره آماري 11 ساله پس از اجراي طرح، فرسايش كل حوزۀ آبخيز دهلكوه از 28393/7 به 16679/5 تن در سال (كاهش 40 درصدي) و رسوب كل حوزۀ آبخيز دهلكوه از 15647/6 به 12103/5 تن در سال (كاهش 21 درصدي) تقليل يافته است. نتايج حاكي از كارا بودن پروژه‌هاي آبخيزداري در كاهش رسوب‌دهي در منطقۀ مورد مطالعه است. به‌گونه‌اي كه ميزان فرسايش در سطح حوزۀ آبخيز تغيير چشم گيري داشته است.