اثرات توسعه شهري بر الگوهاي مكاني-زماني خدمت اكوسيستمي ذخيره كربن در حوزه آبخيز بندرعباس با نرم‌افزار InVEST

توسعۀ شهري و تغييرات الگوي كاربري زمين به‌شدت بر خدمت اكوسيستمي ترسيب و ذخيره كربن اثر مي‌گذارد. براي تلفيق مفهوم اين خدمت تنظيم اقليمي در مباحث كاربري اراضي، كسب اطلاعات كاربردي از توزيع مكاني آن ضروري است، تا بتوان با كمك پهنه‌بندي و كمي سازي، محل‌هاي حفاظت و توسعه را با استمرار تدارك اين خدمت توسط اكوسيستم انتخاب نمود. بر همين اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسي روند تغييرات خدمات اكوسيستمي ترسيب و ذخيره كربن در روند رشد و توسعۀ شهري و ارزش گذاري آن در حوزۀ آبخيزي واقع در شهر بندرعباس جهت بهبود برنامه‌ريزي مكاني سرزمين انجام شده است. در ابتدا نقشة پوشش و كاربري براي سال‌هاي 2000 و 2020 تهيه و هم‌چنين پيش‌بيني تغييرات آتي با سناريوهاي مختلف انجام شد. سپس با استفاده از مدل ذخيره‌سازي و ترسيب كربن InVEST، توزيع فضايي و تغييرات در ذخيره‌سازي و ارزش اقتصادي كربن به‌دست آمد. نتايج نشان داد بيش‌ترين مساحت منطقة مورد مطالعه مناطق باير و مرتع است كه طي دورة مورد مطالعه كاهش و كاربري هاي انسان‌ساخت، پهنه‌هاي آبي و كشاورزي افزايش يافته‌اند. محاسبات مدل‌سازي، توان ترسيب كربن را از 3741321/08 تن در سال 2000 به 3763695/92 تن در سال 2020 با افزايش 22374/82 تن و ترسيب مثبت كربن نشان داد، دليل آن رشد زمين‌هاي كشاورزي بوده است. هم‌چنين ارزش اقتصادي اين افزايش توان ترسيب طي دورۀ مورد مطالعه به‌ميزان 874393/08 دلار محاسبه شد. با توجه به غالبيت اراضي باير و سناريو‌هاي تغييرات كاربري آينده، اهميت اولويت دادن به توسعۀ محيط زيستي در طراحي و شهرسازي پايدار با ادغام مفهوم خدمات اكوسيستم ضرورت دارد. كمي‌سازي ميزان تغييرات خدمت ترسيب كربن و ارزش‌گذاري اقتصادي آن و تحليل تضاد و هم‌افزايي با ساير خدمات اكوسيستمي اطلاعات مفيدي در اختيار برنامه‌ريزان قرار مي‌گيرد.