مكانيسمهاي ساختاري ،سلولي و مولكولي در گذر از حالت اپيتليال به مزانشيمال‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ در سرطان

مقدمه: سرطان به عنوان يكي از رايج ترين بيماري هاي ژنتيكي و مهم ترين عامل مرگ و مير افراد در سراسر جهان به شمار مي رود. سلول هاي سرطاني جهت گسترش و حفظ بقاي خود دچار تغييرات ژنتيكي و فنوتيپي مختلفي مي شوند كه در مراحل ابتدايي منجر به پيشرفت تومور و در مراحل پيشرفته منجر به فرآهم آمدن ريز محيط پيش متاستازي مناسب مي گردد. در چنين محيطي وقايع كنترل نشده نظير تكثير سلول ها و مهار آپوپتوز، حركت از طريق ماتريكس خارج سلولي و عبور از موانع ورود به جريان خون رخ مي دهند. تغييرات خارج سلولي در اين ريز محيط با القاي تغييرات دروني سلول هاي آغازين سرطان به پايداري و تقويت آن ها كمك نموده و ارتباطات پيچيده بين عوامل خارجي و داخلي باعث برقراري شبكه هاي تنظيمي پيچيده بين انواع فاكتورهاي پيش برنده ي سرطان زايي مي شود. شناسايي اين تغييرات در درك مكانيسم هاي پيشرفت بيماري، پيش آگهي و كنترل سرطان نقش اساسي ايفا مي كند. متن: جهش هاي ژني مختلف و تغييرات بيان ژن ها باعث شروع متاستاز از طريق تغيير شكل از حالت اپي تليالي به مزانشيمي(EMT) سلول هاي سرطاني مي گردد كه دراين ميان، نقش تغييرات ساختاري كروماتين، مسيرهاي مختلف پيام رساني داخل سلول، تنظيم چرخه ي سلولي، ميكروRNAها و ناپايداري ژنومي تا حدي شناسايي شده است. تغييرات بياني ژن هاي موثر در اين مسيرها پيچيدگي هاي تنظيمي بالقوه اي را سبب مي شوند كه كنترل پيشرفت بيماري و پاسخ به درمان آن را با مشكل مواجه مي سازد.  سلول هاي سرطاني نيازمندي هاي خود را از طريق بي اثر كردن موانع طبيعي، تغيير در كنترل فرآيندهاي بازدارنده ي پيشرفت سرطان، برقراري مكانيسم هاي نوظهور درون زاد و ايجاد ماركرهاي مولكولي و ساختاري تخصص يافته فرآهم مي كنند كه مجموعه هاي مختلفي از اين رويدادها در انواع مختلف سرطان ها شناسايي شده اند. ارتباط متقابل ميان EMT و سلول هاي بنيادي سرطاني (CSCs) نيز وجود دارد كه حضور هر يك از آن ها رخداد ديگري را تقويت مي نمايد. افزايش بيان فاكتورهاي رونويسي اصلي مانند snail، slug، Foxc2، Twist و ZEB1/2، به كارگيري مكانيسم هاي حفاظت طول تلومرها، توليد بيوماركرهاي CD133، CD44 و BMI1، جهش هاي ژن كد كننده ي P53، عدم كسب فنوتيپ پيري، جهش در باقي مانده ي S115 از ژن SIM2S، افزايش ناپايداري ژنومي، افزايش فعاليت مسيرهاي پيام رساني نظير NFκB، TGFβ، Wnt، Notch و Hh، فرآيند گرد شدن ميتوزي، تسهيل تقسيم سلول هاي توموري، تغييرات اپي ژنتيكي مثل استيلاسيون و متيلاسيون هيستون ها، و تغييرات بياني ميكرو RNAها مثال هايي از روش هاي به كار رفته توسط سلول هاي سرطاني هستند.  نتيجه گيري: تغيير از حالت اپي تليال به مزانشيمال نقش كليدي در پيشرفت سرطان، گذر سلول ها از موانع بيولوژيكي و سدهاي بدن و متاستاز ايفا مي كنند كه معمولا با پيش آگهي وخيم در بيماران سرطاني همراه است. تغييرات مولكولي و سلولي در مسيرهاي اصلي تكوين سلول ها از عوامل پيش برنده ي EMT به شمار مي روند كه در اثر بيان متمايز ژن ها در EMT نسبت به شرايط نرمال سلول ها ايجاد مي گردند. پيشرفت در شناسايي اين تغييرات و نقش هر يك از آنها در پيشرفت سرطان مي تواند تاثير قابل توجهي در تشخيص زودهنگام، درمان و مديريت سرطان داشته باشد.  هدف: در اين مقاله ي مروري، عوامل مولكولي و سلولي مختلف درگير در مسيرهاي پيام رساني، تغييرات ساختاري كروماتين و تلومرها، تغييرات بياني RNAهاي غير كدكننده ي كوچك مثل miRNAها، تغييرات چرخه ي سلولي و ناپايداري ژنومي كه منجر به تنظيم پيشرفت EMT و سرطان مي شوند، مورد بررسي قرار گرفته است.