تأملي بر پذيرش يا عدم پذيرش قصاص مادر در قتل فرزند در ساحت آموزه‌هاي فقهي

قاتل عمد طبق اصل اولي، محكوم به قصاص است؛ اما در شريعت اسلام، حكم قصاص متوقف بر شرايطي است كه محقق نشدن آنها به‌منزلة استثنا از اين اصل اولي است. يكي از مستثنيات اين اصل كلي، فرضي است كه قاتل، پدر مقتول باشد. فقها نسبت به حكم عدم قصاص در فرض قتل فرزند توسط پدر، متفق‌القول هستند؛ اما اين مسئله كه آيا حكم عدم قصاص مختص به پدر و جد پدري است يا مادر را نيز مشتمل مي‌شود، محل اختلاف است. مشهور اماميه قائل به تمايز حكم پدر و مادرند. ظهور مادة 301 قانون مجازات اسلامي مصوب 1392 كه به پيروي از نظر مشهور، ابوت قاتل را مانع از ترتب حكم قصاص مي‌داند، اين است كه مادر در برابر قتل فرزندش قصاص مي‌شود؛ اما در مقابل، ابن جنيد و مذاهب فقهي اهل سنت غير از مالكيه، افزون بر پدر، حكم عدم قصاص را نسبت به مادر نيز جاري مي‌دانند. اين نوشتار با روش توصيفي ـ تحليلي، درصدد اثبات استحكام نظرية مقابل مشهور است كه بر اساس آن، مادر همانند پدر از استثناشدگان حكم عدم قصاص محسوب مي‌شود.