تحليل مفهومي واژۀ نور در قرآن بر پايۀ الگوهاي شناختي استعارۀ مفهومي و استعارۀ زنجيري دونگاشتي

يكي از مشخصه‌هاي مشترك متون ديني و مذهبي بسامد بالاي مفاهيم انتزاعي و متافيزيك در آن هاست. اين متون از استعاره‌ هايي سرشارند كه بين حوزه‌ هاي مفهومي انتزاعي و ناشناخته و حوزه‌ هاي ملموس و آشناتر پيوند برقرار مي‌كنند. يافته ‌هاي زبان شناسان شناختي نشان مي‌دهد كه برقراري اين پيوند موجب سهولت در درك مفاهيم انتزاعي و ناشناخته مي ‌شود. در اين پژوهش با اتخاذ رويكرد معني ‌شناسي شناختي و با استفاده از دو الگوي شناختي نظريۀ استعاره مفهومي و استعاره زنجيري دونگاشتي، كاربرد استعاري واژۀ نور در قرآن بررسي شد. مصداق‌ هاي اين واژه با استفاده از آراي مفسران در ده تفسير قرآن به قرآن، عقلي، عرفاني، روايي و ادبي مشخص شدند. نتايج اين بررسي نشان مي‌دهد كه از 43 واژۀ نور به كار رفته در قرآن، 40 مورد آن به صورت استعاري به كار رفته است. با توجه به مصداق‌ هاي متعدد مطرح شده در تفاسير بررسي شده، 63 استعاره مفهومي با حوزۀ مبدأ نور شناسايي شدند كه خرده‌ استعاره‌ هاي چندين كلان استعاره در سه سطح هستند. علاوه بر آن، هفت مورد استعاره دونگاشتي نيز شناسايي شدند كه در آن ها واژۀ نور، در يك مفهوم‌ سازي چندوجهي، هم به عنوان حوزۀ مبدأ و هم به عنوان حوزۀ مقصد به كار رفته است.