بررسي و سنجش اثرات دسترسي مالي رسمي و غيررسمي بر تمايل به ماندگاري افراد در روستا

امروزه، در كشورهاي درحال‌توسعه، مهاجرت از روستا به شهر از جمله مسائل اجتماعي و اقتصادي مهم به‏ شمار مي‌رود. در مطالعه حاضر، با توجه به اهميت مسئله ماندگاري در روستاهاي ايران، به بررسي  رابطه ميان ماندگاري افراد در روستاها و اثرات دسترسي مالي از طريق تأمين مالي دروني و بيروني بر آن پرداخته شد. جامعه آماري پژوهش خانوارهاي روستايي شهرستان‏هاي گناباد، تربت‌حيدريه و سبزوار در استان خراسان رضوي بودند كه از آن ميان،  397 خانوار در قالب حجم نمونه انتخاب شدند. ميزان رضايت‌مندي افراد از سكونت در روستا به‏ عنوان متغير وابسته (رضايت‌مندي كم، متوسط و زياد) و متغيرهاي سن، جنسيت، نوع فعاليت، سطح زير كشت، درآمد، ارزش كل دارايي، پس‏انداز و دسترسي به اعتبارات رسمي و غيررسمي در قالب متغيرهاي مستقل وارد تحليل شدند. براي تحليل داده‌ها، با توجه به وجود ناهمساني در نمونه مورد بررسي، از شيوه لاجيت ترتيبي چندسطحي استفاده شد. براي تأييد وجود ناهمساني در شهرستان‌ها و روستاهاي مورد مطالعه، آماره‌‏هاي ضريب همبستگي درون‌گروهي (ICC) و شاخص اثر طراحي (DE) در نظر گرفته شدند و مقادير آنها، به ‏ترتيب، برابر با  0/25 و 0/48 به‏دست آمد. از آنجا كه مقادير دو آماره بيش از 0/2 بوده، اثرات خودهمبستگي درون‌‏واحدي شايان توجه ارزيابي شده و وجود ناهمساني در شهرستان‌ها و روستاهاي مورد مطالعه پذيرفته شد؛ به ديگر سخن، در سطح شهرستان‌، دو پارامتر اصليِ تعداد بانك نسبت به جمعيت شهر و نرخ دستمزد شهري حدود 0/25 واريانس‏هاي بين شهرها را نشان مي‌دهند و در سطح روستاها نيز ميزان همبستگي درون‌واحدي برابر با 0/48 بيانگر اين است كه در بين روستاها، متغيرهاي اصليِ نرخ بيكاري، وجود و عدم وجود منابع آب و متوسط سطح درآمد مردم حدود 0/48 واريانس بين روستاها را شامل مي‌شوند كه اين ناهمساني‌ها موجبات رضايت‌مندي از طيف زياد به كم را مهيا مي‌سازد. همچنين، ساير يافته ‏هاي تحقيق نشان داد كه اعطاي تسهيلات به خانوارهاي روستايي به ‏صورت رسمي (و نه غيررسمي) باعث افزايش انگيزه آنها براي ماندن در روستا مي‌شود و اين افراد مي ‏توانند با اين تسهيلات رسمي دريافتي، كسب‏ وكارهاي خود در مناطق روستايي را توسعه بخشيده، رضايت و تمايل بيشتري براي ماندن در روستا و عدم مهاجرت به شهر داشته باشند.