برجستگي عنصر صدا در فضاسازي رمان «همنوايي شبانۀ اركستر چوب‌ها» اثر رضا قاسمي

يكي از مهم‌ترين مؤلفه‌هاي رئاليسم جادويي، بسامد بالاي عناصري همچون صدا، بو، نور و عناصري ازاين‌دست است كه درنهايت فضاي اثر را مملو از وهم و خيال مي‌كند و مرزهاي ميان واقعيت و خيال را به هم مي‌ريزد. مطالعۀ رمان «همنوايي شبانۀ اركستر چوب‌ها» اثر رضا قاسمي نشان مي‌دهد كه عنصر صدا بسامد زيادي در اين رمان دارد. در همين راستا، در مقالۀ پيش رو، برجستگي عنصر صدا در فضاسازي رمان بررسي شده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه نويسنده از عنصر صدا براي فضاسازي رمان بهرۀ فراواني برده و با توجه به تجربه‌اي كه وي در هنرهاي نمايشي ازجمله تئاتر و موسيقي داشته است، عنصر صدا در اين رمان نقش محوري دارد و گاه كاركرد يك‌ صداي معمولي در فضاسازي رمان، با چندين جمله و حتي صفحه برابري مي‌كند. اين صداها درمجموع، همنوايي اركستري را مجسّم كرده‌اند كه در كنار هم نهايت ترس و وحشت را در ساختمان چوبي محل وقوع داستان القا مي‌كنند. بيشترين صداهايي كه در اين رمان دست‌مايۀ فضاسازي قرارگرفته‌اند، عبارت‌اند از صداي شخصيت‌هاي انساني و حيواني، صداي منبعث از اشياء و صداي آلات موسيقي. درمجموع، نويسنده از طريق اين صداها ـ كه اغلب وهمناك و وحشت‌آفرين و مرموز هستند ـ موضوعاتي همچون بحران هويت و مشكلات مهاجرت را به نحوي هنرمندانه و با نهايت اثرگذاري، به ذهن خواننده منتقل مي‌كند.