بررسي روشمند محوطه قلعه گُلرخ در دشت پس كرانه‌اي علامرودشت

دشت‌هاي پس‌كرانه‌اي شمالي خليج‌فارس، از مناطق تقريباً ناشناخته در باستان‌شناسي ايران است. اين دشت‌ها حلقۀ واسط بين كرانه‌هاي خليج‌فارس و مناطق شمالي هستند. در دشت‌هاي لامرد، مُهر و علامرودشت محوطه‌هاي متعددي از دورۀ ساساني شناسايي‌شده است. محوطۀ قلعه گُلرخ چاه‌ورز در شرق دشت علامرودشت، روي پشته‌اي طبيعي به‌شكل قلعه‌اي محصور (از نوع قلعه‌هاي نامنظم) در كوه‌پايۀ جنوبي مشرف‌بر شهر چاه‌ورز قرارگرفته است. در بررسي‌هاي اوليه محوطۀ قلعه گلرخ به‌عنوان محوطه‌اي با استقرار اصلي دورۀ ساساني معرفي شد. با توجه به‌ضرورت و اهميت شناخت سفال ساساني، در ابتدا پرسش اصلي پژوهش درخصوص مشخصات فني سفال ساساني اين منطقه طرح شد؛ برهمين‌اساس چگونگي تبادلات فرهنگي اين محوطه با ساير محوطه‌هاي هم‌عصر در كرانه‌ها و پس‌كرانه‌هاي خليج‌فارس مطالعه شد. اين محوطه به‌روش بررسي منظم (سيستماتيك) باهدف شناخت دوره‌هاي استقراري شبكه‌بندي و سفال‌هاي سطح‌الارضي 30% از شبكه‌ها نمونه‌برداري شد. تعداد 9364 تكّه ظروف سفالي جمع‌آوري، طبقه‌بندي و در جامعۀ آماري مورد تحليل و گونه‌شناسي قرارگرفت. مجموع تحليل‌هاي كمّي و كيفي ظروف سفالي نشان مي‌دهد كه، پنج نمونه شكل بدنۀ ظرف، 13 نوع لبه، سه نوع كف ظرف، دو نوع شكل دستۀ ظرف و هفت نوع شيوۀ تزئيني در سطح بدنۀ ظروف اين محوطه به‌كاررفته است. گاه‌نگاري نسبي گونه‌هاي سفالي مكشوف از محوطۀ قلعه گلرخ نشان مي‌دهد اين محوطه در اواخر دورۀ اشكاني و آغاز دورۀ ساساني مورد سكونت واقع‌شده است، در سده‌هاي ميانه و پاياني دورۀ ساساني و سرانجام آغاز دوران اسلامي هم‌چنان تداوم سكونت داشته است. اين محوطه در سرتاسر دورۀ ساساني مسكون و علاوه‌بر اين‌كه درروند تجاري، اقتصادي فرهنگي با منطقۀ فارس و خليج‌فارس در ارتباط بوده است، وجود نوعي ظروف سفالي قرمزرنگ صيقلي هندي بيانگر ارتباطات فرامنطقه‌اي گلرخ در تجارت حوزه فرهنگي خليج‌فارس با هندوستان است.