واكاوي جلوه‌هاي «فرودست» گاياتري اسپيواك در رمان ريح الجنوب با مطالعه موردي زنان

تأثير استعمار بر جهان سوم يكي از موضوعاتي است كه بازتاب آن همواره در آثار نويسندگان و شاعران جهان‌ديده مي‌شود. نقد پسا استعماري از پژوهش‌هاي ميان‌رشته‌اي نوين است و مطالعات فرودستان از شاخه‌هاي نظري آن به شمار مي‌آيد. چنين مطالعاتي در پي آن است تا از طريق بازانديشي در اجتماع و متون مختلف، به قشرهاي فرودست فاعليت ببخشد. يكي از مهم‌ترين نظريه‌پردازان مطالعات فرودست، گاياتري اسپيواك است. اسپيواك همزمان رويكردي فمينيستي – پسااستعماري دارد و تمركز اصلي وي بر فرودست مؤنث يا زنان است. در حقيقت هدف مطالعات فرودستان و به‌ويژه اسپيواك، بازنمايي صدا و ذهنيت فرودستان به خصوص زنان مي‌باشد.رمان ريح الجنوب رماني الجزايري است كه به زبان عربي و توسط عبدالحميد بن هدوقه به رشته تحرير درآمده و نويسنده با بهره‌گيري از توصيف، واقعيت اجتماعي، سياسي و فرهنگي حاكم بر الجزاير پس از انقلاب را نشان داده است. پژوهش حاضر با بهره‌گيري از روش توصيفي – تحليلي، رمان ريح الجنوب را با نقد پسااستعماري و به‌ويژه نظريات اسپيواك در رابطه با فرودست مورد تحليل و بررسي قرار داده است. هدوقه، نظام فئودالي حاكم بر روستاهاي الجزاير و حكم‌فرمايي استعمار رواني و عقيده‌اي را توصيف كرده و سعي دارد تا در قالب رمان جايگاه فرودست زنان و تبعيض جنسيتي آنان را در مسائلي چون: ازدواج اجباري، ديدگاه سنتي درباره زنان و تحكم روحيه مرد سالارانه در جامعه را براي خوانندگان به تصوير كشد؛ ازاين رو صدا، عامليت و ذهنيت زنان فرودست است كه در قالب اقدامات سنت شكنانه و پويايي شخصيت‌هاي زنان داستان تجلي مي يابد.