شناسايي و پهنه‌بندي نقاط داغ آلاينده دي اكسيد نيتروژن هواي مشهد

دي اكسيد نيتروژن (NO2) يكي از آلاينده هاي معيارهوا محسوب مي شود كه علاوه‌بر اثرات سوء بهداشتي، پيش‌نياز تشكيل تركيبات خطرناك جوي نيز است. در پژوهش حاضر براساس 84 نقشه ماهانه كه از حداكثر تعداد ايستگاه هاي كيفيت هوا با طولاني‌ترين دوره آماري ممكن ترسيم شده است، چهار نقشه فصلي پراكنش اين آلاينده براي مشهد تهيه شد. سپس با استفاده از شاخص آماري گتيس-ارد-جي (Getis –Ord-Gi) نقاط داغ روي نقشه هاي فصلي شناسايي شد. در ادامه با استفاده از تحليل خوشه اي سلسله‌مراتبي، پهنه‌بندي نواحي همگن NO2 شهر مشهد به دست آورده شد. طبق نتايج به‌دست‌آمده، الگوي مكاني تشكيل هسته نقاط داغ در تمامي فصول مشابه با هم است و اكثر مناطق شرق و شمال شرق مشهد كانون غلظت هاي زياد اين آلاينده است. از لحاظ غلظت NO2 سطح شهر مشهد را مي‌توان به سه پهنه يا منطقه همگن تفكيك كرد. منطقه 1 با غلظت متوسط، 24 درصد از مساحت شهر را در نواحي جنوب و جنوب غربي مشهد در برگرفته است. منطقه 2 داراي كمترين غلظت بوده و نيمي از مساحت شهر (50 درصد) كه عمدتاً منطبق بر نيمه غربي است، در اين پهنه قرار دارد و پهنه 3 يا منطقه داراي غلظت زياد، مناطقي از شرق و شمال شرق مشهد را در بر مي‌گيرد. در واكاوي دلايل غلظت زياد در پهنه 3، ميتوان به مواردي همچون تراكم بيشتر جمعيت نسبت به مناطق ديگر، ضعف زيرساخت‌هاي شبكه حمل و نقل شهري، بافت فرسوده شهري، وسايل نقليه موتوري غالباً مستهلك و دودزا، مجاورت با واحدهاي توليدي و صنعتي حاشيه شهر اشاره كرد.