ارزيابي اثرات كاربرد استخوان حيواني و بن‌چار حاصل از آن بر سينتيك واجذبي و شكل‌هاي شيميايي نيكل در يك خاك آهكي شور

در مطالعه حاضر، كارايي اثرات كاربرد استخوان دامي (RB) و بن چار (BC) توليد شده از آن (طي فرايند پيروليسيس در دماي 500 °C)، بر رفتار نيكل در يك خاك آهكي آلوده شده به اين عنصر، مورد ارزيابي قرار گرفت. بدين منظور، RB و BC در سطوح 1/5 و 3 % (وزني/وزني) به‌صورت جداگانه به خاك‌ آلوده به نيكل (350 ميلي‌گرم نيكل بر كيلوگرم خاك) افزوده شده و پس از اعمال فرايند خوابانيدن (3 ماه) تحت رطوبت ظرفيت زراعي، رفتار نيكل در خاك، طي تكنيك‌هاي سينتيك واجذبي و عصاره‌گيري دنباله‌اي، در آزمايشگاه گروه پژوهشي محيط‌زيست، دانشگاه تحصيلات تكميلي صنعتي و فناوري پيشرفته، كرمان (سال 1399)، بررسي گرديد. بر اساس نتايج، BC باتوجه‌به سطح ويژه بسيار بالا (95/9 m^2 g^-1)، ايجاد فرايند تبادل با نيكل از طريق كلسيم موجود در سطح خود و تشكيل كمپلكس سطحي ارتوفسفات - نيكل، سبب كاهش معني‌دار نيكل واجذب شده در مقايسه با نمونه خاك شاهد (بدون اعمال تيمار) شد. در طرف مقابل، RB با داشتن سطح ويژه بسيار پايين (0/96 m^2 g^-1) و مكانيسم آزادسازي يون هيدروژن در خاك، سبب افزايش واجذبي نيكل در خاك، در مقايسه با نمونه شاهد شد. بررسي شكل‌هاي شيميايي نيكل در خاك‌هاي تيمار شده با BC و RB، به ترتيب نشان از كاهش (33/22- 43/2 %) و افزايش (15/9- 20/97 %) معني‌دار فاكتور تحرك نيكل در مقايسه با نمونه شاهد (38/8 %) شد. معادله دومرحله‌اي مرتبه اول، باتوجه‌به روند دوفازي واجذب نيكل در همه نمونه‌هاي خاك، پيش‌بيني مناسبي (%99 R^2) از سينتيك واجذبي نيكل نشان داد. به‌طوركلي نتايج اين تحقيق نشان داد، فرايند پيروليسيس با تغيير ساختار فيزيكي و شيميايي RB، سبب بهبود خصوصيات تثبيت‌كنندگي BC و درنهايت تثبيت نيكل خاك شده است، كه لزوم توجه به كاربرد و افزايش كارايي (اصلاحات فيزيكي و شيميايي) بيشتر از اين تثبيت‌كننده در تحقيقات آتي را طلب مي‌كند.