مطالعه تطبيقي مفهوم خير عمومي در انديشه سياسي امام خميني(ره) و آيت الله نائيني

خير عمومي به‌عنوان يكي از مفاهيم اساسي در انديشه سياسي تاكنون به‌صورت مستقل بررسي نشده است. در حالي كه اين مفهوم در كنار مفاهيمي چون منافع عمومي، مصالح عمومي، سياست‌گذاري عمومي، منافع مشترك و خير مشترك، اساس و بن‌مايه اغلب رويكردها و جدال‏هاي مكاتب گوناگون را شكل بخشيده است. در گفتمان متداول علوم سياسي خير عمومي به امكانات مادي، فرهنگي يا نهادي گفته مي‏شود كه اعضاي يك جامعه در آن اشتراك منافع دارند. اين پژوهش در صدد است با بررسي تطبيقي انديشه‌هاي سياسي امام خميني و آيت‌الله نائيني در قالب چهار چوب نظريه بحران توماس اسپريگنز عمده‌ترين وجوه اشتراك و افتراق نظريات سياسي ايشان را در مورد مباني نظريه خير عمومي را فراهم آورد؛ كه بر اين اساس عمده‌ترين وجوه اشتراكات مفاهيمي نظير قانون‌گرايي، نفي استبداد، محوريت نقش مردم در حكومت و وجوه افتراق، شكل حكومت، مبناي مشروعيت حكومت و شرايط حاكم اسلامي مي‌باشند. در مجموع هر دو متفكر، با توجه به پيشينه‏هاي علمي در زمينه رابطه شريعت و سياست تفسير خاصي را ارائه نموده‌اند و همچنين، در مواجه با مفاهيم سياسي جديد، چشم‌انداز جديدي را در نظريات فقهي شيعي ايجاد كردند. محوري‌ترين ديدگاه‌‏هاي سياسي علامه نائيني به مثابه آغازگر اين حركت در سنت فقهي سياسي شيعه دفع استبداد وتوجيح فقهي حكومت مشروطه بود كه بر اساس رهيافت سلبي او بنا مي‏شد. در مقابل حضرت امام خميني به‌عنوان خلف علامه نائيني در اين حركت با نگرشي وسيع و همه‌جانبه و بر پايه رهيافت ايجابي به انديشه‌ورزي در اين باب پرداخت.