تحليل جامعه‌شناختي شيوه‌هاي مدارا با مرگ عزيزان در بلاياي جمعي (مورد مطالعه: زلزله آبان 1396 سرپل ذهاب)

جامعه‌شناسان بسياري به مطالعه باورهاي و تصورات آدميان از مرگ، زندگي پس از مرگ و نحوه كنار آمدن با آن پرداخته‌اند. يكي از مهم‌ترين موضوعات در اين خصوص، نحوه مواجهه با مرگ اعضاي خانواده و بستگان در فجايع جمعي، از جمله زلزله است كه آسيب‌هاي رواني اجتماعي شگرفي به دنبال دارد. مقاله حاضر با علم به اهميت اين موضوع، به مطالعه جامعه‌شناختي شيوه‌هاي مدارا با مرگ عزيزان زلزله آبان 1396 در بين شهروندان شهرستان سر پل ذهاب پرداخته است. براي اين منظور با استفاده از رهيافت نظريه زمينه‌اي و بر اساس نمونه‌گيري نظري به مصاحبه‌ عميق نيمه ساختارمند با 23 نفر از افرادي كه در خلال زلزله آبان 1396 شهرستان سرپل ذهاب عزيزي يا عزيزاني را از دست ‌داده‌اند، پرداخته شد. تحليل داده‌هاي تحقيق و مدل نظري استخراج ‌شده بيانگر آن است كه شرايط علّيِ: «آموزه‌هاي ديني»، «هنجارهاي فرهنگي»، «مناسك آييني» و «شيوه‌هاي شخصي مواجهه»، در تاب‌آوري تجربه تراژيك مرگ عزيزان مؤثرند. پديده اصلي «ديالكتيك تراژدي ـ تسلي در سطوح فردي و جمعي»، تحت شرايط زمينه‌اي و مداخله‌گر: «مخاطره چندجانبه»، «جنس»، «سن»، «الگوهاي مرجع» و «تصور از مرگ» منجر به توسعه استراتژي‌هاي: «دين‌مدار»، «سنتي ـ آييني»، «واقع‌گرا» و «غير واقع‌گرا» گرديده است. پيامدهاي اين استراتژي‌ها كنار آمدن و پذيرش مرگ عزيزان و به ‌گونه‌اي كلي سامان حيات اجتماعي است. در اين مقاله مدل پارادايمي مدارا با مرگ عزيزان ارائه مي‌شود.