استفاده از روش پيمايش هزينه‌هاي بودجه خانوار براي برآورد فرار مالياتي اصناف خوداشتغال در ايران

هدف اين پژوهش، استفاده از روش پيمايش هزينه‌هاي بودجه خانوار براي برآورد فرار مالياتي اصناف خوداشتغال در ايران است. از ميان اصناف خوداشتغال، صنف دندان‌پزشكان به عنوان نمونه انتخاب شده است و با توجه به محدوديت‌هاي موجود در سطح اطلاعات در دسترس  مبناي محاسبه پيمايش هزينه‌هاي بودجه خانوار كشور در سال 1395 انتخاب شده است. در مرحله نخست درآمد كل جامعه دندان‌پزشكان از طريق پيمايش هزينه‌هاي بودجه خانوار محاسبه شده، سپس با توجه به ميزان درآمد به دست آمده ميزان ماليات قابل پرداخت، مبتني بر قانون، محاسبه شده و در آخر به منظور شناسايي ميزان فرار مالياتي، مقدار ماليات قابل پرداخت به دست آمده با ماليات پرداخت شده توسط دندان‌پزشكان كه از داده‌هاي سازمان مالياتي كل كشور به دست آمده، مورد مقايسه قرار گرفته است. به دليل اينكه براي سال 1395 دو عدد متفاوت براي تعداد دندان‌پزشكان توسط منابع متفاوت معتبر ارائه شده، ميزان فرار مالياتي در دو سناريو تعريف شده است. در سناريوي اول به عنوان سناريوي حداقلي، تعداد دندان‌پزشكان 20405 نفر و سناريوي دوم به عنوان سناريوي حداكثري، تعداد دندان‌پزشكان 26361 نفر در نظر گرفته شده است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد در هر دو سناريو، همانند ساير كشورهاي دنيا از جمله آمريكا، ايتاليا، انگلستان، روسيه و يونان - اصناف خوداشتغال سطح بالايي از فرار مالياتي برخوردار هستند و ضرورت دارد كه كارايي نظام مالياتي در كشور هم از بعد شفاف‌سازي هزينه‌هاي دولت و هم از منظر كاهش فرار مالياتي ارتقاء يابد.