مطالعۀ تطبيقي جهان‌هاي موازي فيزيك و جهان‌هاي ممكن ديويد لوئيس

در نگاه نخست به نظر مي‌رسد مي‌توان شباهت‌هايي بين جهان‌هاي ممكن مورد نظر لوئيس و نظريۀ جهان‌هاي موازي فيزيك يافت. هر دو اين نظريات به امكان وجود جهان‌هايي بيش از جهاني كه در آن زندگي مي‌كنيم، اشاره دارند. پس از رسالۀ اورت، توجه فيزيك‌دانان به چندجهاني و جهان‌هاي موازي جلب شد. اكنون جهان‌هاي موازي يكي از نظريه‌هاي مورد توجه دانشمندان و پژوهشگران حوزۀ فيزيك است. ديويد لوئيس با تكيه بر فيزيكاليسم و رئاليسم موجهاتي از جمله طرفداران نظريۀ جهان‌هاي ممكن است. در اين مقاله كوشيده‌ايم با استفاده از روش تحليلي توصيفي ابتدا مباني دو نظريه را تبيين كرده و سپس نظريۀ لوئيس را در مورد جهان‌هاي ممكن با توجه به نظريۀ جهان‌هاي موازي مورد بررسي قرار دهيم. هر دو نظريه وجود جهان‌هاي ديگر را ممكن مي‌دانند. نظريه لوئيس شش ويژگي اصلي دارد: ۱ وجود و واقعيت جهان‌هاي ممكن، ۲ عدم وجود رابطه علي ميان‌ جهان‌هاي ممكن، ۳ شباهت جهان‌هاي ممكن با جهان ما و تفاوت در محتواي جهان‌ها، ۴ عدم امكان تقليل جهان‌هاي ممكن، ۵ نمايه‌اي بودن واقعيت و ۶ اتحاد مكان زمان اجزاي هر جهان و مجزا بودن روابط زمان مكان جهان‌ها. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد در صورتي كه جهان‌هاي موازي، زماني به عنوان يك حقيقت علمي مورد تأييد قرار بگيرند، آنگاه ممكن است ويژگي‌هاي دوم، سوم و ششم نظريۀ لوئيس با واقعيت فيزيكي در تضاد قرار بگيرند. در صورت وجود تضاد به جهت بنيادي بودن اين ويژگي‌ها نظريۀ جهان‌هاي ممكن لوئيس دچار تزلزل فراوان خواهد شد.