تشخيص صلاحيت انحصاري دادگاه‌ها در دعاوي خصوصي بين‌المللي

تعيين موارد صلاحيت انحصاري دادگاه‌ها در رسيدگي به دعاوي خصوصي بين‌المللي از اهميت بسياري برخوردار است. با اين‌حال معيار واحد بين‌المللي جهت تشخيص موارد صلاحيت انحصاري دادگاه‌ها وجود ندارد. از اين‌رو نظام‌هاي حقوقي مختلف رويكردهاي متفاوتي در تعيين صلاحيت انحصاري دادگاه‌هايشان در پيش گرفته‌اند. در حالي كه اندكي از نظام‌هاي حقوقي موارد صلاحيت انحصاري دادگاه‌هاي خود را تصريح نموده‌اند، ديگر نظام‌ها از جمله نظام حقوقي ايران موارد صلاحيت انحصاري دادگاه‌هاي خود را تصريح ننموده‌اند. حال سؤال مهم اين است كه در نظام‌هاي حقوقي اخير، قضات با چه معيارهايي مي‌توانند موارد صلاحيت انحصاري بين‌المللي دادگاه‌ها را تعيين نمايند. نوشتار حاضر ضمن بررسي رويكرد برخي نظام‌هاي حقوقي در اين زمينه به همراه ارزيابي برخي معيارهاي پيشنهادشده براي اين موضوع به اين نتيجه مي‌رسد كه در فقدان يك مفهوم واحد بين‌المللي از صلاحيت انحصاري، قضات بايد موارد صلاحيت انحصاري را به‌صورت موردي تعيين نمايند. در فرايند چنين تعييني، آن‌ها بايد حاكميت دولت، موضوع دعوا، طرفين اختلاف و هدف قانون‌گذار از وضع يك قاعده صلاحيتي خاص را مدنظر داشته باشند.