بررسي پتانسيل آلودگي رسوبات تالاب انزلي به فلزات سنگين بر اساس فرايند استخراج متوالي چهار‌مرحله‌اي

زمينه و هدف: آلودگي محيط زيست به ويژه در قرن حاضر به سبب رشد جمعيت، توسعه تكنولوژي و كشاورزي رو به افزايش است. يكي از آلاينده‌هاي مهم زيست‌محيطي فلزات سنگين هستند كه به اكوسيستم هاي آبي راه يافته و سبب آن ها آلودگي مي گردند. اين عناصر بسيار پايدار بوده و به دليل قابليت تجمع زيستي و سميت داراي اهميت هستند. ميزان فلزات سنگين در اكوسيستم‌هاي آبي با اندازه‌گيري غلظت آن‌ها در آب، رسوبات و بافت هاي بدن موجودات زنده مشخص مي‌گردد. رسوبات بستر، منبع بالقوه آلودگي در محيط‌هاي آبي بوده و به‌عنوان شاخصي براي آلودگي محيط‌هاي آبي مطرح مي‌باشند كه با مطالعه آن مي‌توان به سادگي كميت و كيفيت آلودگي را در محيط تعيين نمود. با توجه به اين كه اشكال گوناگون فلزات داراي تحرك، دسترسي زيستي و سميت متفاوت هستند، اندازه‌ گيري غلظت كل به‌تنهايي نمي‌تواند اطلاعات كاربردي در مورد آلودگي فراهم سازد؛ از اين رو فرايند استخراج متوالي به‌منظور تعيين آلودگي فلزات سنگين توسعه ‌يافته است.روش بررسي: در اين پژوهش غلظت عناصر كادميوم، مس، سرب، روي و كروم در رسوبات سطحي تالاب انزلي با روش تفكيك شيميايي چهار مرحله‌اي مورد بررسي قرار گرفته است. براى تعيين ميزان آلودگى رسوبات سطحى نمونه‌ها از 6 ايستگاه در بخش جنوب غربي تالاب انزلي و توسط دستگاه نمونه‌بردار گرب ون وين برداشت گرديد. پس از هضم اسيدي رسوبات و ورود عناصر هر بخش به فاز محلول، به منظور تعيين غلظت عناصر مورد مطالعه از دستگاه جذب اتمى استفاده شد.يافته‌ها: غلظت متوسط فلزات سنگين در مراحل مختلف تفكيك شيميايي نشان مي‌دهد كه ميزان عناصر در فازهاي مختلف رسوب متفاوت بوده است. بيش ترين و كم ترين غلظت به ترتيب در بخش مقاوم و قابل تبادل مشاهده گرديد: مقاوم اكسيداسيون آلي سولفيدي سست. ميانگين غلظت فلزات سنگين نيز در رسوبات منطقه محاسبه شد كه به ترتيب شامل Zn Cu Pb Cr Cd به دست آمد.بحث و نتيجه‌گيري: بر اساس داده‌هاي حاصل، شاخص شدت آلودگي براي عناصر موردبررسي محاسبه گرديد. نتايج حاكي از اين است كه فلز كادميوم در رسوبات منطقه داراي شدت آلودگي متوسط بوده و آلودگي ساير عناصر مشاهده نگرديد. محاسبه فاكتور آلاينده فردي (ICF) براي فلزات نيز نشان مي‌دهد كه سرب و كروم دسترسي زيستي بالايي داشته و مي توانند براي موجودات زنده خطرساز باشند، درحالي كه عناصر كادميوم، مس و روي داراي دسترسي زيستي كمي هستند.