تخصيص و مديريت منابع آب حوضه آبريز سد يامچي با رويكرد تحليل سناريوها با استفاده از مدل WEAP

زمينه و هدف: به دليل محدود بودن منابع آب از يك طرف و همچنين افزايش روزافزون نيازهاي آبي از طرف ديگر، قابليت‌هاي تخصيص منابع آب به شيوه سنتي كاهش يافته و استفاده از راهكارهاي نوين تخصيص و مديريت منابع آب در انتخاب طرح‌ها و همچنين كمك به تصميم‌گيري صحيح در تخصيص و مديريت منابع آب، بيش از هر زمان ديگري اهميت پيدا كرده است. ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ حاضر، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‌رﻳﺰي ﺟﺎﻣﻊ در راﺳﺘﺎي اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﻣﻮﺟﻮد شبكه ﺳﺪ يامچي واقع در استان اردبيل و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﺑﺨﺶ‌هاي شرب، كشاورزي، صنعت و محيط زيست ﺑﺎ در نظر گرفتن رﺷﺪ ﻧﻴﺎز آﻧﻬﺎ در آﻳﻨﺪه ﻣﻲ‌ﺑﺎﺷﺪ. روش بررسي: ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺑﺘﺪا ﺳﺪ يامچي و مناطق پايين‌دست آن در ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺪل WEAP ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﺷﺪه و ﻣﺪل ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ حال حاضر و ده ﺳﻨﺎرﻳﻮي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺮح‌ﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ در آينده اﺟﺮا ﮔﺮدﻳﺪه است. سناريوهاي پيشنهاد شده شامل بررسي تاثير تخصيص نياز صنعت، افزايش راندمان آبياري، حذف منبع آب زيرزميني، تغيير الگوي كشت، كشت تك محصوله و سناريوهاي تركيبي بوده است. ورودي‌هاي در نظر گرفته شده شامل اطلاعات سد و مخزن يامچي، منبع آب زيرزميني و همچنين پارامترهاي لازم جهت محاسبه گره‌هاي نياز شرب، كشاورزي، صنعت و محيط زيست در بازه زماني 1387 تا 1397 بوده است. يافته‌ها: نتايج به‌دست آمده نشان داد كه از بين سناريوهاي پيشنهادي براي منطقه مورد مطالعه، سناريوي تغيير همزمان الگوي كشت و افزايش بازدهي آبياري 65 درصد مناسب‌ترين گزينه از بين سناريوهاي مورد بررسي در منطقه مورد مطالعه بوده و اطمينان‌پذيري زماني و حجمي نيازهاي شرب و كشاورزي را به صورت 100 درصد برآورد كرده و باعث كاهش 44 درصدي نيازهاي شرايط كنوني شده است. بحث و نتيجه‌گيري: شايان ذكر است درصورتي‌كه منبع آب زيرزميني به هر دليلي حذف شود، هيچ كدام از راهكارهاي تغيير الگوي كشت و افزايش راندمان و غيره نمي‌تواند كمبود ايجاد شده را تامين كند و بايد به دنبال تصفيه پساب‌هاي شهري، كشاورزي و صنعتي و استفاده مجدد از آنها بود. نتايج به‌دست آمده نشان مي‌دهد، تصفيه فاضلاب شهري و استفاده مجدد از آن مي‌تواند در حدود 60 درصد از كمبود حاصل از حذف منبع آب زيرزميني را تامين كند.