كاربرد داده هاي سنجش از دور ماهواره اي در پايش آلاينده هاي محيط زيست زراعي و باغي ايران (مطالعه موردي دي اكسيد نيتروژن)

زمينه و هدف: آلاينده دي اكسيد نيتروژن اثرات نامطلوبي بر توليد محصولات كشاورزي دارد اما سطوح اين آلاينده تاكنون براي مناطق توليد كشاورزي ايران مطالعه نشده است. هدف از اين پژوهش، بررسي سطوح آلاينده جوي دي اكسيد نيتروژن در محيط زيست زراعي و باغي ايران طي سال هاي 1397 تا 1399 در پنج زيست بوم اصلي كشاورزي، داراي بالاترين سطوح اراضي زيركشت محصولات باغي و زراعي و همچنين بيشترين ميانگين كل محصولات بين تمامي استان ها بود. روش بررسي: ميانگين سطوح آلاينده دي اكسيد نيتروژن در مركز جغرافيايي پنج زيست بوم كشاورزي شامل استان هاي خوزستان، فارس، خراسان رضوي، آذربايجان غربي و مازندران بر اساس داده هاي خام دريافت شده در ارديبهشت 1400 از ماهواره سنجش از دور تروپوسفري (TROPOMI) محاسبه شد. داده ها به وسيله ابزار سنجش اُزون (OMI) و در فواصل زماني هر دو هفته يك بار از آغاز فصل رشد گياهي (بهار و تابستان) ثبت شد. يافته ها: بررسي نوسانات آلاينده در شش ماهه اول سه سال مورد مطالعه نشان داد كه حداكثر ميزان آلاينده دي اكسيد نيتروژن در سال 1397 با مقدار 80 ميكرومول بر متر مربع متعلق به اراضي كشاورزي استان فارس بود. در اواسط خرداد 1399 ميزان انتشار آلاينده مورد مطالعه از اراضي كشاورزي استان مازندران بيش از 400 درصد نسبت به زمان مشابه در سال 1398 افزايش نشان داد و به سطح 160 ميكرومول بر مترمربع رسيد. نتايج تجزيه واريانس و مقايسه ميانگين نشان داد كه ميانگين آلاينده استان ها، بين سه سال تفاوت معني داري وجود نداشت، اما بين استان ها متفاوت بود. بحث و نتيجه گيري: تحليل داده ها نشان داد كه بيشينه سطح آلاينده دي اكسيد نيتروژن در طول فصل رشد طي سال هاي مورد مطالعه مربوط به زيست بوم هاي زراعيباغي استان هاي فارس، خوزستان و مازندران با مقادير به ترتيب 71، 80 و 160 ميكرومول بر متر مربع بوده است.