بررسي تأثير خشكسالي بر رويداد گردوغبار استان كرمان با استفاده از داده هاي هواشناسي و تصاوير ماهواره اي

در سال‌هاي اخير، فراواني رخدادهاي گردوغبار و شدت خشكسالي در بسياري از مناطق خشك ايران افزايش يافته است. بنابراين، كشف ارتباط اين دو پديده در اين مناطق اهميت زيادي دارد. در پژوهش حاضر، وضعيت خشكسالي استان كرمان با استفاده از شاخص بارش-تبخيرتعرق استانداردشده (SPEI) و فراواني رخدادهاي گردوغبار با استفاده از كدهاي 07، 08، 09، 35-30 و 98 ثبت شده در ايستگاه هاي سينوپتيك طي دوره‌آماري 1990-2018 مورد بررسي قرار گرفته است. علاوه بر اين، از دو محصول ماهواره اي شاخص شدت خشكسالي پالمر (PDSI) و عمق اپتيكي آئروسل (AOD) نيز به منظور تأييد نتايج به دست آمده از داده هاي هواشناسي در دوره‌آماري مشترك با داده هاي هواشناسي (2018-2000) استفاده شد. روند تغييرات شاخص هاي خشكسالي، فراواني رخدادهاي گردوغبار و AOD با استفاده از آزمون من-كندال و ميزان همبستگي آنها با يكديگر با استفاده از ضريب همبستگي پيرسون بررسي شد. نتايج نشان داد استان كرمان با شديدترين رخدادهاي خشكسالي در بازه زماني 1998 تا 2010 مواجه بوده است. طولاني‌ترين خشكسالي با تداوم 21 سال و شدت 11/84 در شمال غربي استان اتفاق افتاده است. تحليل زماني رخدادهاي گردوغبار، تشديد فعاليت آن در فصول بهار و زمستان و به ويژه در ماه‌هاي مارس، آوريل و مي را نشان داد. نتايج حاصل از تحليل روند تغييرات شاخص SPEI نشان داد كه خشكسالي‌ در استان كرمان روندي افزايشي و معني دار داشته در حالي كه روند تغييرات فراواني رخدادهاي گردوغبار، كاهشي و غيرمعني دار بوده است. تحليل روند تغييرات با استفاده از داده هاي ماهواره اي نيز روند افزايشي معني دار PDSI و روند كاهشي غيرمعني دار AOD را در فصول گرم به اثبات رساند. تحليل همبستگي بين SPEI و فراواني وقوع گردوغبار نشان داد كه تشديد شرايط خشكي در ماه نوامبر بر تشديد رويداد گردوغبار در استان كرمان اثر معني داري داشته است (r = -0.46; P-value 0.05)، اين درحالي است كه در ساير ماه ها اثر قابل توجهي بر تغيير فراواني رخدادهاي گردوغبار نداشته است. نتايج بدست آمده از تحليل  PDSI و AOD نيز همبستگي ضعيف بين اين دو پديده را در استان كرمان تأييد كرد. نتايج پژوهش حاضر همچنين نشان داد كه تأثير تأخيرهاي زماني خشكسالي بر پديده گردوغبار در اين استان، ضعيف و غيرمعني دار بوده است.